اسلامى- كه با تلاش‌هاى امام و مراكز مختلف روحانيت در سراسر كشور صورت گرفت- مرحله بسيار مهمى در رخداد انقلاب اسلامى بود و بدون اين تلاش‌ها، پيروزى انقلاب و تشكيل نظام جمهورى اسلامى امكان‌پذير نبود.

سه. تنظيم و اجراى راهبردها و تاكتيك‌هاى حركت انقلابى‌

تلاش‌هاى امام خمينى، رهبر انقلاب اسلامى در گزينش روش‌هاى مبارزه نيز دقيق بود. ايشان در هر مرحله از انقلاب، با توجه به شرايط موجود، راهبردها و تاكتيك‌هايى را برگزيد كه درصورت انتخاب راهبردى ديگر، وقوع و پيروزى سريع انقلاب اسلامى غيرممكن بود؛ ازجمله تربيت نيروهاى انقلابى در سال‌هاى پيش از وقوع انقلاب و مبارزه منفى، يعنى بهره‌گيرى از همايش‌هاى ميليونى و اعتصابات سراسرى و راهبرد عدم‌درگيرى با نيروهاى مسلح هنگام وقوع انقلاب.[1] اين راهبردها، باعث سرعت در پيروزى انقلاب و تلفات نسبتاً كم نيروهاى انقلابى گرديد. درگيرى مسلحانه با رژيمى كه ژاندارم آمريكا در منطقه بود، مى‌توانست زمان پيروزى را به تأخير انداخته، ضمن افزايش تلفات، نتايجى ناخواسته در پى داشته باشد.

چهار. بسيج عمومى و ورود نخبگان و توده‌ها به صحنه‌

امام هنگام وقوع انقلاب توانست با بسيج عمومى گسترده، گروه‌هاى مختلف مردم، شامل توده‌ها و نخبگان را به صحنه بياورد. انقلاب اسلامى از نظر ميزان نخبگان و توده‌هاى شركت‌كننده، در ميان انقلاب‌هاى معاصر بى‌نظير است. به‌جز وابستگان به رژيم سابق- كه در مقابل انقلاب قرار داشتند- تقريباً همه اقشار و افراد با پذيرش فرمان امام در صحنه حاضر شدند. اعتماد مردم به امام خمينى و روش‌هاى ايشان در رهبرى، همچنين تبديل مساجد و تكايا به مراكز آغاز تظاهرات، و نقش گروه‌هاى روحانيت در سراسر كشور مبتنى بر نقش امام در رهبرى انقلاب، حركت بسيار گسترده‌اى ايجاد كرد كه رژيم شاه و حاميان خارجى آن را غافلگير، و از اجراى هرگونه عكس‌العملِ بازدارنده‌اى ناتوان كرد.

[1]. خسروى، بررسى استراتژى امام خمينى( قدس سره) در رهبرى انقلاب اسلامى 1357- 1342، صفحات مختلف.