اى مسلمانان، حالا كه كافران به جنگ شما آمده‌اند، پس بجنگيد. اين درست حالت دفاع است؛ چرا كه اين اجازه داده شد؛ به دليل اين‌كه مظلوم بايد از خودش دفاع كند[1].

سپس آيه ذيل را شاهد ديگرى براى تقييد جهاد ابتدايى ذكر مى‌كنند:

و قاتلوا فى سبيل اللّه الّذين يقاتلونكم و لا تعتدوا انّ اللّه لا يحبّ المعتدين‌[2].

و مى‌نويسند:

اى مؤمنان، با اين مردمى كه با شما مى‌جنگند، بجنگيد؛ يعنى: چون با شما مى‌جنگند، بجنگيد، ولى با اين‌كه مى‌جنگيد، از حد تجاوز نكنيد[3].

شاهد سوم براى تقييد، آيه‌اى است كه در آن دستور جنگ با مشركان صادر شده است:

و قاتلوا المشركين كافّة كما يقاتلونكم كافّة[4].

اين آيه فلسفه تشريع جهاد را جنگ‌افروزى مشركان ذكر مى‌كند[5].

1. 2. دفاع از حقوق بشر: مقوله «دفاع از حقوق بشر» امروزه دستاويزى براى حمله به اسلام شده، درحالى‌كه اسلام چهارده سده پيش، آيين خود را بر شالوده دفاع از حقوق انسان و مظلومان جهان بنا نهاده است. اين مختصر گنجايش پردازش مبانى آن را برنمى‌تابد، اما به ضرورت بحث، بايد به اين نكته اشاره كرد كه دفاع از حقوق مظلومان، اعم از حقوق اجتماعى، اقتصادى و عقيدتى، از مواردى است كه اسلام جهاد و جنگ با ظالمان و غارتگران اين حقوق را تجويز كرده و چه‌بسا مسلمانان را به دليل سهل‌انگارى در اين زمينه مورد سرزنش و توبيخ قرار مى‌دهد:

و ما لكم لا تقاتلون فى سبيل اللّه و المستضعفين من الرّجال و النّساء و الولدان‌[6].

[1] - جهاد، ص 20.

[2] - سوره بقره، آيه 190.

[3] - جهاد، ص 27.

[4] - سوره توبه، آيه 36.

[5] - جهاد، ص 29.

[6] - سوره نساء، آيه 75.