اسم الکتاب : حكومت اسلامى در كوثر زلال انديشه امام خمينى (ره) المؤلف : گروهى از نويسندگان الجزء : 1 صفحة : 215
از ديدگاه آنان، پيدايش عنوانهاى ثانويه،
سبب دگرگونى در معيارهاى احكام اوليه و در نتيجه سبب دگرگونى آن احكام مىشود،
مثلا نوشيدن شراب و خوردن مردار و قيمتگذارى اجناس و كالاها، كه از بستهها و
آويختههاى احكام اوليه هستند، با پديد آمدن عناوين ثانويهاى، ماندن: اضطرار و
مقدميت (براى حفظ نظام) مفسده خود را از دست مىدهند و بدين ترتيب، انجام آنها
داراى مصلحت و جايز مىشود.
در ميان محققان و فقيهان بزرگ، كسى كه بيش از همه بر اين ديدگاه پاى
فشرده، ميرزاى نائينى است كه در بحثهاى فراوان از علم اصول اين نظريه را ابراز
داشته است، از جمله هنگام بحث از مفاد اخبار من بلغ، مىنويسد:
لا يبعد أن تكون أخبار من بلغ مسوقة لبيان أنّ البلوغ يحدث مصلحة في
العمل بها يكون مستحبّا، فيكون البلوغ كسائر العناوين الطارئة على الأفعال الموجبة
لحسنها و قبحها، و المقتضية لتغيّر أحكامها، كالضرر و العسر و النذر، و الإكراه، و
غير ذلك من العناوين الثانوية؛[1] دور نيست
اخبار من بلغ براى بيان اين نكته باشد: «بلوغ خبر» [كه دلالت بر ثواب داشتن انجام
كارى مىكند] سبب پيدايش مصلحت در آن كار و در نتيجه مستحب بودن آن مىشود و بدين
ترتيب، بلوغ مانند ديگر عنوانهايى است كه بر كارها، عارض و سبب حسن و قبح و
دگرگونى در احكام آنها مىشود، مانند ضرر و عسر و نذر و اكراه و ديگر عنوانهاى
ثانوى.
در برابر اين ديدگاه، به نظريه كسانى برمىخوريم كه عارض شدن عناوين