بى‌گمان، عقل پاره‌اى از ملاك‌ها را مى‌شناسد؛ زيرا عقل در پاره‌اى از جاها به گونه‌اى مستقل، خوبى و بدى چيزها را درك مى‌كند. بركنارى عقل از مقام شناخت خوبى و بدى، ممكن نيست، آن‌گونه كه اشاعره مى‌گويند [اشاعره به شناخت خوبى و بدى از سوى عقل، باور ندارند.]

ايشان اين سخن را بسيار روشن و انكار آن را سبب از بين رفتن اساس شريعت مى‌شمرد.[1] بنابراين، از ديدگاه شيعه آن مصلحتى حجت است كه دليل قطعى شرعى بر ارزش آن داشته باشيم و با اين كه عقل به گونه‌اى قطعى بدان حكم كند.

به هرحال، هيچ‌يك از عالمان اصول و فقيهان شيعه، مصلحت را به عنوان منبع استنباط در كنار ديگر منابع، قبول ندارند.

يادآورى: گونه نگاه فقيهان شيعه به صملحت به معناى بى‌اهميت و يا كم‌اهميت بودن اين عنصر در بين آنان نيست؛ زيرا كه فقهاى شيعه، در احكام حكومتى و مسائل اجتماعى براى آن جايگاه ويژه‌اى باور دارند و در اين باره احكام فراوانى را در كتاب‌هاى فقهى خود آورده‌اند.

2. اهل سنت، هنگامى به «مصالح مرسله» استناد مى‌جويند كه «قياس» ممكن نباشد.[2] آنان بر اين باورند كه با وجود «قياس» نوبت به مصلحت‌انديشى فقيه نمى‌رسد، ولى شيعه اعتبارى براى قياس قائل نيست، زيرا آن را علم‌آور نمى‌داند، تا مصلحت‌انديشى را پس از آن قرار دهد.

3. عالمان شيعه، حكم بر اساس مصلحت را از سوى حاكم اسلامى، حكم‌

[1] - همان.

[2] - فلسفه قانون‌گذارى در اسلام، ص 160.