نبود تا در آن مهاجرت كنيد؟ پس اينان جايگاهشان دوزخ باشد و بد سرنوشتى است.

نيز قرآن، سخن انسان‌هايى كه به دست قدرت‌هاى حاكم از مسير دين خارج گشته و گمراه شده‌اند، چنين باز مى‌گويد:

و قالوا ربّنا إنّا أطعنا سادتنا و كبراءنا فأضلّونا السّبيلا؛[1] و گويند: اى پروردگار ما، ما سران و بزرگان خود را فرمان برديم تا ما را از راه به در بردند.

پيامبر صلّى اللّه عليه و اله فرمود:

صنفان من أمّتي إذا صلحا صلحت أمّتي، و إذا فسدا فسدت أمّتي، قيل: يا رسول اللّه و من هم؟ قال: الفقهاء و الأمراء؛[2] دو گروهند از امت من كه هرگاه صالح شدند، امت من صالح مى‌شوند و هرگاه فاسد شدند امت من نيز فاسد مى‌شود. گفته شد: كيانند؟ فرمود: فقيهان و حاكمان.

دينى كه اين‌گونه اثرگذارى حاكميت و اقتدار اجتماعى را به ما مى‌آموزد و از پيوند مستقيم حكومت با دين‌دارى سخن مى‌گويد، چگونه مى‌توان گفت:

از اين امر اثرگذار و سرنوشت‌ساز، سخنى به ميان نياورده است. و درباره آن طرح و انديشه‌اى ندارد.

داشتن طرح و سخن، البته به اين معنا نيست كه دين روش‌هاى جزيى و كاربردى و سيستم‌ها و چهارچوب‌هاى معين و مشخص و برنامه‌هاى‌

[1] - احزاب، آيه 67.

[2] - شيخ حرّانى، تحف العقول، ص 42.