مى‌توانند به پيمان‌هاى اعتقادى خود، به درستى پايبند بمانند و به برنامه‌ها و هدف‌هاى دينى خود برسند كه رفتارها و ايستارهاى اجتماعى و پيوستگى‌ها ميان حكومت و جامعه راه بر دين‌دارى مردمان هموار كند. اين امر نشايد، مگر آن كه حكومت نسبت به باورها و فرهنگ دينى مردم مسئوليت بپذيرد و در عمل، يعنى شكل‌دهى نظام و سيستم مديريت، تعهد نشان دهد. به اين ترتيب، مى‌بينيم نياز جامعه دينى به ولى امر و رهبرى دينى، با نياز آن به تشكيل حكومت درهم مى‌آميزد و اين نظريه ولايت فقيه را در هر عصر، تبيين و تفسير مى‌كند.

پاسخ به يك پندارت‌

كسانى بر اين پندارند: چون حكومت، پديده‌اى است دگرگون شونده كه هماهنگ با دگرسانى فرهنگ و دانش و تجربه‌هاى اجتماعى بشر، هماره شكل جديد به خود مى‌گيرد، نمى‌توان آن را دينى دانست؛ زيرا اين دگرسانى با پابرجايى و جاودانگى دين ناسازگار است.

اين پندار و گمان از آن‌جا ناشى شده كه اينان، يا نتوانستند به خوبى بين پابرجايى دستورها و آيين‌هاى دين و دگرگون‌شوندگى خواسته‌هاى انسان و نيازهاى زمان جمع كنند و يا براى توجيه اشتباه ديگر خود، يعنى «نبودن تئورى حكومت در اسلام»، به اشتباهى ديگر، يعنى تفسير نادرست از جاودانگى دين گرفتار آمده‌اند.

همان‌گونه كه در شرح ديدگاه امام بيان شد، جاودانگى اسلام يكى از مبانى تشكيل حكومت در اسلام است؛ زيرا وقتى باور داشتيم كه دستورها و آيين‌ها