توجه به ماديات در نظام تعليم و تربيت اسلامى‌

قبلًا نيز عرض شد كه از مصاديق جامعيت مكتب تربيتى اسلام، توجه به نيازهاى مادى و معنوى انسان است. اينكه امام (ص) براى توفير و بركت ثروت خود دعا مى‌كنند، خود نشانگر نقش و تأثير ماديات و رفاه در تربيت است. درست است كه تأمين رفاه از اهداف غايى و غايت تربيت نيست اما بايد توجه داشت كه رسيدن به رفاه يك اصل است و قابل توجه مكتب تربيتى اسلام. اصولًا برقرارى عدالت اجتماعى و لزوم تعديل ثروت و درآمد توسط دولت در يك جامعه اسلامى براى رسيدن به رفاه مادى و تأمين معيشت مردم است. البته، با برقرارى عدالت اجتماعى، هم رفاه مادى مردم تأمين مى‌شود و هم زمينه لازم براى شكوفايى فطرت الهى انسان فراهم مى‌شود. به هر حال توجه به ماديات و نيز تأمين نيازهاى فيزيولوژيكى انسان از پيش نيازهاى اساسى تربيت صحيح مى‌باشد.

علاوه بر اين، اسراف و اتلاف ثروت و امكانات مادى در زندگى هم ضدارزش است و هم آگاهى‌دهنده به مربيان و والدين است كه در تأمين نيازهاى مادى جوانان خود نبايد بيش از حد گشاده دستى داشته باشند چرا كه خود اين منجر به زيانهاى جبران ناپذيرى خواهد شد. لذا امام على (ع) گويا به مربيان سفارش مى‌كنند كه «فدع الاسراف مقتصدا» (فيض‌الاسلام، علينقى، نهج البلاغه، 1351، نامه 21، فراز اول) اسراف را ترك كن و اعتدال را رعايت كن. و در جاى ديگر ميفرمايد كه اگر مالى در غير جاى خود خرج شود و فرضاً به ناحق به جوان داده شود نه تنها آثار سوء تربيتى دارد بلكه اسراف‌