42 توبه، 66 مائده، 32 فاطر، و ... مراجعه كنيد. قبلًا نيز در فرازهاى قبلى در مورد روش اعتدال سخن گفتيم. قرآن نيز افتخار امت اسلامى را در «وسط» بودن آن مى‌داند: «كذلك جعلناكم امه وسطاً لتكونوا شهداء علي الناس» (قرآن كريم، سوره بقره، آيه 143) شما را امت ميانه‌اى قرار داديم تا براى مردم گواه باشيد. قرآن معتدل بودن امت اسلامى را الگويى براى تمام ملتها مى‌داند. به هر حال در تمام ابعاد زندگى مى‌بايد اعتدال را پيشه كرد هم در عبادت و هم در مسائل اجتماعى و هم در مديريت كشور و جامعه و اداره و هم در تشويق و تنبيه و هم در ابراز محبت به متربى و هم در مسائل معيشتى زندگى و هم در منش و رفتارهاى شخصى كه پرداختن به هر كدام خود جاى سخن مستقلى دارد.

قابل توجه است كه انسان كامل از نظر نظام تعليم و تربيت اسلامى همان انسان معتدل و اعتدال‌گرا است و لذا «اعتدال» هم يك هدف تربيتى است و هم يك روش تربيتى. يعنى از طريق عدم افراط و تفريط و عدم چپگرايى و راستگرايى مى‌بايست خود را به خط اعتدال هدايت كنيم.

نكته قابل توجه آنست كه افرادى كه در مرز اعتدال نيستند مسلماً براى رسيدن به اعتدال نبايد ابتدا به ساكن به طور معتدل عمل كنند بلكه به فراخور جهت‌گيرى كه قبلًا داشتند مى‌بايست مقدمتاً روش آنها در جهت عكس باشد تا برآيند اين دو نيرو به خط اعتدال منتهى شود. مثلًا فردى كه اصلًا اهل عبادت و نماز و روزه و اصولًا مذهبى نبوده است مسلماً براى هدايت او به مرز اعتدال بايد آگاهانه عمل كرد و از افراط پرهيز كرد. اين روش را در سيره امامان (س) و پيامبر گرامى اسلام نيز مشاهده مى‌كنيم.