اسم الکتاب : اوضاع سياسى اجتماعى و فرهنگى شيعه در غيبت صغرى المؤلف : حسين زاده شانه چى، حسن الجزء : 1 صفحة : 210
چندى قرار داشت كه مهمترين آنها، گسترش و
پراكندگى جامعه شيعى و عدم امكان دسترسى مستقيم همگان به امام و نيز محدوديت
عملكرد و روابط ائمه عليهم السّلام با شيعيان محسوب مىشد. در قرن دوم هجرى، جامعه
شيعى به نحو چشمگيرى در نواحى مختلف سرزمينهاى اسلامى گسترش پيدا كرد و شيعيان با
روندى روبه تزايد در شهرهاى گوناگون تجمع يافتند. اين مجامع شيعى، بهطور طبيعى
نيازمند ارتباط با امامان عليهم السّلام بودند تا مسائل دينى خويش را فراگرفته،
مشكلات خود را حل و فصل كنند و در ضمن اموال خمس و زكات خود را نيز به امام
بسپارند، اما دورى راهها و بعد مسافت، اين امكان را براى همگان فراهم نمىساخت،
از اينرو، اين امور معمولا توسط افرادى كه بهعنوان نماينده از سوى شيعيان يك شهر
يا ناحيه انتخاب شده و به حضور امام مىرسيدند، انجام مىگرديد. مشابه همين اقدام
از سوى ائمه عليهم السّلام نيز با تعيين وكيلانى براى شهرها و نواحى مختلف صورت
مىگرفت و اين امر به جهت محدوديت ارتباط رسمى و مستقيم امامان عليهم السّلام با
شيعيان بود. بخشى از اين محدوديتها از جانب عباسيان بر ائمه عليهم السّلام تحميل
مىشد و بخش ديگر به واسطه تقيه امامان عليهم السّلام و به جهت پرهيز از خطرات و
تهديداتى كه از طرف حكومت متوجه ايشان و شيعيان بود، اعمال مىگرديد. در زمان امام
صادق عليه السّلام و با اقدامات ايشان، اين سيستم به صورت نظام سازمانيافتهاى
درآمد. امام عليه السّلام باتوجه به ضرورت اين امر، افرادى را بهعنوان وكيل از
جانب خويش تعيين مىكرد تا همان وظايف را انجام دهند. اين كار مزيت ديگرى نيز داشت
و آن كاهش رفتوآمد شيعيان از شهرهاى مختلف و تماس مستقيم آنان با امام عليه
السّلام بود كه در جوّ سياسى آشفتهاى كه منصور خليفه عباسى عليه شيعيان ايجاد
كرده بود، در جهت حفظ جان امام و شيعيان مىتوانست مفيد باشد.
اسم الکتاب : اوضاع سياسى اجتماعى و فرهنگى شيعه در غيبت صغرى المؤلف : حسين زاده شانه چى، حسن الجزء : 1 صفحة : 210