را، كه تحت نفوذ قرمطيان بودند، را شيعه دانسته است‌[1]؛ اما در جنوب شبه جزيره، شيعيان بيشترى مى‌زيستند. تشيع در يمن نسبت به نواحى ديگر گسترش بيشترى يافته بود و تمايلات شيعى از ديرباز در اين ناحيه وجود داشت. شايد بتوان اين تمايلات را با آمدن امام على عليه السّلام به يمن در آخرين سال حيات رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله، كه به منظور جمع‌آورى زكات و پاسخ به مسائل دينى نو مسلمانان صورت گرفت، مرتبط دانست. به‌هرحال وجود تمايلات شيعى در بسيارى از قبايل يمنى، چه آن‌هايى كه در يمن بودند و چه آنانى كه به عراق مهاجرت كرده بودند، مشهور بود.

اين امر در كنار دور بودن اين سرزمين نسبت به مركز خلافت سبب شده بود داعيان و مبلّغان فرقه‌هاى مختلف شيعى در اين ناحيه فعاليت داشته باشند. از مدت‌ها پيش از غيبت، مبلّغان زيدى و داعيان اسماعيلى، به دعوت مخفيانه در يمن پرداخته بودند. در اوايل غيبت صغرى زيديان موفق شدند با تلاش يحيى بن حسين، امام زيديان، دولت زيدى را در يمن برپا كنند كه بر شهرهاى بزرگ عدن و صنعا حاكميت داشت.[2] گذشته از زيديان و اسماعيليان، شيعيان و دوازده امامى نيز در يمن زندگى مى‌كردند و گزارش‌هايى حاكى از وجود آن‌ها در دست است كه نشان مى‌دهد با امامان عليهم السّلام و وكيلان ايشان در ارتباط بودند. در خبرى نقل شده كه گروهى از شيعيان يمن براى ديدار امام عسكرى عليه السّلام به سامرا آمدند.[3] همين‌طور از حضور وكيلان امام دوازدهم (عج) در يمن سخن به ميان آمده و از برخى از ايشان و شيعيان يمنى كه موفق به ديدار امام شده بودند؛ مانند فضل بن يزيد، حسن بن فضل، جعفرى و شمشاطى نيز نام برده شده است.[4]

[1] - مقدسى، همان، ص 296.

[2] - در اين‌باره به فصل سوم، بخش دولت‌هاى شيعه نگاه كنيد.

[3] - طوسى، الغيبه، ص 356.

[4] - صدوق، كمال الدين، ص 442 و طبرسى، اعلام الورى، ج 2، ص 275.