فصل سوم موقعيت سياسى شيعيان‌

1. رويكرد سياسى شيعى‌

موضع‌گيرى سياسى شيعه در عصر غيبت صغرى، كه خطمشى كلّى آن از طرف امام عليه السّلام مشخص و توسط نائبان او اعمال مى‌شد، مبنى بر دورى گزيدن از هرگونه حركت و فعاليت سياسى‌اى بود كه مى‌توانست موقعيت اجتماعى شيعيان را به خطر اندازد. اين شيوه‌اى بود كه پيشوايان دين از سال‌ها پيش، و بلكه پس از واقعه خونين كربلا بدان روى كرده بودند؛ سياست كلى آنان اجتناب از شركت در جريان‌هاى سياسى، برپايى قيام و نهضت‌هاى ضدحكومتى و حتى تأييد و حمايت صريح از حركت‌هاى انقلابى كه توسط علويان و ديگر فرق شيعه رهبرى مى‌شدند و نيز برحذر داشتن ياران و شيعيانشان از مبادرت به چنين امورى بود.

اتخاذ اين سياست بدان سبب بود كه امامان عليهم السّلام باتوجه به شرايط خاص اجتماعى و سياسى زمان خود، مى‌دانستند كه اين حركت‌هاى سياسى به آن نتيجه مطلوبى كه موردنظر آنان است، نخواهد رسيد و افزون بر آن، تأثيرات نامطلوبى بر فعاليت‌هاى فرهنگى و تربيتى ايشان، كه بالطبع در اولويت قرار داشت، خواهد گذاشت و پيامدهاى ناگوارى براى جامعه پديد آورده و موجب ركود و يا