فصل دوم: عوامل پيروزى انقلاب اسلامى‌

زمانى‌كه جامعه‌اى به‌صورت دوقطبى درآيد و امكان نزديكى ميان قدرت سياسى و قدرت اجتماعى از بين برود، ايجاد يك تحول و تغيير سياسى- اجتماعى به‌صورتى اجتناب‌ناپذير ضرورى خواهد بود.

همان‌طور كه در فصل اول مورد بررسى و تحليل قرار گرفت، قدرت سياسى حاكم بر ايران چنان از جامعه جدا شده و راه جداگانه‌اى در پيش گرفته بود و روند اين جدايى نيز در دهه آخر عمر رژيم شاه چنان سرعت فزاينده‌اى يافته بود كه براى كمتر كسى ترديدى باقى مى‌ماند كه نظام سياسى حاكم بر جامعه ايرانى، با تركيب موجود بتواند شكاف ميان خود و جامعه را التيام بخشد. نه رژيم، قدرت و توانايى تغيير و بالابردن كارايى خود را داشت و نه مردم، آمادگى تمكين و پذيرش و اميد بستن به آن را در خود مى‌ديدند.

بنابراين جامعه ايرانى به مرحله‌اى انفجارآميز رسيد كه هر حادثه و حركتى مى‌توانست وضع موجود را به‌هم ريخته، حركت عادى جامعه را متوقف و مختل نمايد. هر تلاشى براى مرهم‌گذاردن بر زخم‌هاى موجود و ترميم شكاف ميان مردم و نظام سياسى بيهوده بود و امكان فريب‌دادن توده‌هاى مردم وجود نداشت. شاه در جايى عنوان مى‌كند كه اگر سيستم تك‌حزبى (رستاخيز) موفق نگردد ديگر اميدى به دوام رژيم خود ندارد. پاسخ به اين سؤال كه چرا مى‌بايست انقلاب در ايران تحقّق پيدا مى‌كرد نه ساير تحوّلات سياسى- اجتماعى؟ بسيار با اهميت است.

در يك مقايسه اجمالى با ديگر انقلاب‌هاى بزرگ دنيا در قرن اخير، ملاحظه مى‌گردد كه انقلاب اسلامى در شرايطى تحقق پيدا كرد كه اوضاع و احوال داخلى و بين‌المللى از نظر