درك اشتباهات و مراجعه به گذشته براى پندآموزى از آن و تأمين شرايط تازه براى پيروزى از مهم‌ترين كارهاى رهبرى است. هر شكستِ موضعى را بايد براى طرح مسئله‌اى در مقياس عمومى مغتنم شمرد. هر بار كه توضيحى درباره يك مورد، آگاهى مردم را تعالى بخشد، مى‌توان فهميد كه بناى قيام، بر عقل و درايت بوده است و قيام پا به مرحله بلوغ و پختگى گذاشته است.

به‌رغم نظر جمعى از اطرافيان رهبر كه گاه، آگاه كردن مردم را از چند و چون‌ها، خطرناك و موجب شكاف در صف اجتماع مى‌پندارند، او بايد به اصولى كه ره‌آورد مبارزه ملى و مبارزه عمومى در راه تحصيل آزادى است، وفادار بماند. نوعى خشونت و تحقير نسبت به هوشيارى‌ها و اعمال فردى وجود دارد كه خصلتاً انقلابى است. اما نوع ديگرى از خشونت وجود دارد كه در عين شباهت شگفت‌آورش با نوع اول، خصلتى كاملًا ضدانقلابى، ماجراجويانه و هرج‌ومرج‌طلبانه دارد. اگر رهبرى بى‌درنگ با اين خشونت مبارزه نكند، بلاترديد ظرف مدت كوتاهى، موجبات شكست نهضت فراهم خواهد شد.[1]

از نظر رهبران انقلابى، انقلاب ميدان بروز توانايى بشر مى‌باشد و براين‌اساس سعى در تفهيم اين امر به توده‌هاى اجتماعى دارند كه در جامعه انقلابى ناممكن‌ها، ممكن خواهد بود و انسان نه تنها توانايى انقلاب را دارد، بلكه داراى حق و حقوق و تكاليفى در اين خصوص مى‌باشد. بذر انقلاب از سوى مردانى كه خواستار دگرگونى هستند، افشانده مى‌شود. رهبران، اين كار را با يك باغبانى ماهرانه انجام مى‌دهند؛ باغبان‌ها خلاف نيروهاى طبيعت كار نمى‌كنند. بر روى خاك، آب و هواى مساعد كار مى‌كنند و ميوه نهايى كارشان در حقيقت ثمره همكارى ميان انسان و طبيعت است.

رهبران به اين امر پى مى‌برند كه موفقيت آنها منوط به روشن بودن هدف‌ها و دقت در انتخاب شيوه‌ها و به‌ويژه آگاهى توده‌هاست. ممكن است تنها با تكيه بر كينه توده‌ها نسبت به سيستم سياسى بتوان مدت كوتاهى به مبارزه ادامه داد. اما بدون بالا بردن ميزان آگاهى توده‌ها، انقلاب به پيروزى واقعى نخواهد رسيد و اين آگاهى از طريق تبيين و آموزش ايدئولوژى انقلاب كه ركن سوم پيروزى انقلاب است، عملى خواهد شد.

[1]. بنگريد به: فرانتس فانون، دوزخيان روى زمين، ص 64.