مبتنى بر مبانى كلامى و اعتقادى شيعه به‌ويژه انديشه توحيد و امامت است. از آنجا كه ايشان برهان عقلى را برهان تام دانسته، از دليل نقلى به‌عنوان مؤيد دلايل عقلى استفاده مى‌كند.

يك. دلايل عقلى‌

امام‌خمينى در اثبات ولايت‌فقيه در دوران غيبت، اولويت را به دلايل عقلى داده و با بيان مقدمه‌اى كلامى معتقد است: در زمان غيبت، اگرچه شخصى معين براى تصدى امر حكومت تعيين نشده، ولى بنابر آنچه پيش‌تر بيان شد، در امر حكومت- كه نياز حتمى جامعه اسلامى است- ممكن نيست خداوند اهمال كرده باشد؛ زيرا به همان دلايلى كه خداوند امامت را در بين امت تشريع و تعيين كرد، بى‌ترديد اين دلايل در زمان غيبت امام‌مهدى (ع) نيز وجود دارد. وى جلوگيرى از تفرقه امت اسلامى و سامان بخشيدن به امور ملت و حفظ شريعت را از جمله اين دلايل مى‌داند.

همچنين امام با توجه به مبانى كلامى خود بر اين باور است كه براى جلوگيرى از اين مشكلات، تداوم امامت در زمان غيبت نيز ضرورى است و عقل حكم مى‌كند كه بى‌شك خداوند آن را مورد توجه قرار داده است.

با ذكر اين مقدمات، وى به طرح اين پرسش مى‌پردازد: حال كه شخص معينى از سوى خداوند براى احراز امر حكومت در دوران غيبت تعيين نشده‌است، تكليف چيست؟[1] امام در پاسخ مى‌گويد: كه هر چند شخصى معين نشده، اما با دلايل عقلى مى‌توان دريافت كه خداوند ويژگى‌هاى حاكم را در دوران غيبت تعيين كرده است. امام سپس به بيان اين ويژگى‌ها مى‌پردازد.

بر پايه ديدگاه امام‌خمينى، ويژگى‌هاى حاكم اسلامى متأثر از خاصيت و ماهيت حكومت اسلامى است. ايشان با اشاره به سه ويژگى حكومت اسلامى، يعنى ماهيت، اهداف و كاركردهاى آن، اين ويژگى‌ها را براى حاكم اسلامى نيز برمى‌شمرد. به بيان ديگر، امام معتقد است از آنجا كه ماهيت حكومت اسلام، حكومت قانون اسلام است و هدف آن تحقق عدالت و وظيفه آن نيز سرپرستى امور سياسى- اجتماعى جامعه اسلامى است، حاكم اسلامى بايد

[1]. همو، ولايت‌فقيه، ص 39.