بررسى شغل‌هاى مكروه‌

بررسى بخشى از مكاسب مكروه كه در مسأله نوزدهم ذكر شده است:

1. شغل صرّافى و كسب مال به بيع صرف.[1]

دليل مطلب رواياتى است كه در ابواب «ما يكتسب به» ذكر شده، يعنى روايت اسحاق بن عمار از امام صادق (ع) كه فرموده است:

فرزندت را از پنج كار منصرف كن و به هر كار ديگرى كه مايلى بگمار: يكى از آنها اين است كه‌ «لا تسلّمه صيرفياً فإنّ الصيرفي لا يسلم من الربا».[2]

در حديث از صيرفى بودن نهى شده است؛ ظاهرش حرمت است ولى چون سند- به خاطر جعفر بن يحيى كه مجهول الحال است و نيز به خاطر يحيى بن ابى العلاء الخزاعى كه مجهول الحال است- ضعيف است، حمل بر كراهت مى‌شود.

تعبير «لا يسلم من الربا» با كراهت مى‌سازد؛ و چون اين تعبير، علت واقعى نيست، قدر مسلّم، حكمت حكم است لذا فرقى ندارد طرف ايمن باشد از وقوع در ربا يا نباشد، و به قول مطلق بيع صرف كراهت دارد.

آنچه از روايت و فتواى مشهور استفاده مى‌شود اين است كه شغل صرّافى كراهت دارد؛ وگرنه از باب ضرورت، يك بار- با مراعات شروط بيع صرف- نقدى را به نقد ديگر تبديل كردن كراهت ندارد زيرا دليلى ندارد كه مكروه باشد، بلكه عمومات جواز معامله و تجارت بر اباحه دلالت دارد، واژه صيرفى هم ظهور در شغل و حرفه دارد.

2. شغل كفن‌فروشى‌

دليل كراهت آن دو روايت است كه صاحب‌ وسائل‌ نقل كرده است:

الف) روايت اسحاق بن عمار از امام صادق (ع):

«ولا تسلّمه بيّاع أكفان، فإنّ صاحب الأكفان يسرّه الوباء إذا كان».[3]

[1]. بيع طلا به طلا، بيع طلا به نقره، بيع نقره به نقره و بيع نقره به طلا را بيع صرف گويند، كه عوضين هر دو طلا يا نقره يا يكى طلا و ديگرى نقره است.

[2]. وسائل الشيعه، ج 17، ص 135، ح 1.

[3]. همان.