اگر به قصد اعراض نباشد، بلكه از جهت اين باشد كه نمى‌تواند نفقه آن را بدهد يا از جهت اينكه حيوان فرسوده و خسته شده است- چنانكه زياد اتفاق مى‌افتد كه انسان وقتى چهارپايش در راهها و صحراها خسته و وامانده شد و نتوانست كه نزد آن بماند، رحل يا زين آن را مى‌گيرد و آن را رها مى‌كند و مى‌رود- پس اگر آن را در آب و علف و جاى امنى رها كند، براى هيچ كس جايز نيست كه آن را بگيرد، پس اگر آن را بگيرد غاصب و ضامن آن است. و اگر بعد از گرفتن، آن را رها نمايد از ضمان خارج نمى‌شود و در وجوب حفظ آن و نفقه دادن آن و عدم رجوع به صاحبش همان است كه در آنچه در آبادانى گرفته مى‌شود، گذشت. و اگر آن را در جاى خوفناكى و در جاى بدون آب و علف رها كند، گرفتن آن جايز است و آن مال گيرنده آن است در صورتى كه آن را تملك كند.

ج 3 ص 397

(306- 308)

مسأله 7- اگر چهارپايى را يافت و با قرائن دانست كه صاحبش آن را رها كرده است، ولى نداند كه به قصد اعراض يا به سبب ديگرى است، در حكم دوّمى مى‌باشد، پس حق گرفتن و تملك آن را ندارد مگر اينكه در جاى مخوف و بدون آب و علف باشد.

ج 3 ص 397

مسأله 8- اگر در غير آبادانى حيوانى را پيدا كند و نداند كه صاحب آن، آن را به يكى از دو نوع رها كرده يا آن را رها نكرده بلكه گم شده يا از او فرار كرده است، در حكم دومى از تفصيل گذشته مى‌باشد، پس اگر مثل شتر است گرفتن و تملك آن جايز نمى‌باشد مگر اينكه غير سالم بوده و در آب و علف نباشد و اگر مثل گوسفند است گرفتن آن مطلقاً جايز است. ج 3 ص 397

ماده 171: هر كس حيوانات ضاله پيدا نمايد بايد آن را به مالك آن رد كند و اگر مالك را نشناسد بايد به حاكم يا قائم مقام او تسليم كند و الّا ضامن خواهد بود اگرچه آن را بعد از تصرف رها كرده باشد.

مسأله 4- ... و امّا اگر از حيواناتى كه درنده‌هاى كوچك بر آن غلبه دارد باشد، مانند گوسفند و بچه شتر و بچه چهارپايان، گرفتن آن جايز است؛ پس اگر آن را گرفت بنابر احتياط (واجب) بايد در جايى كه آن را پيدا كرده و در حوالى آن- در صورتى كه كسى در آنجا باشد- تعريف كند، پس اگر صاحب آن شناخته شد، بايد به او برگرداند وگرنه‌