دادن نمى‌كند و اگر عذرش غير مرض باشد، مانند مسافرت و امثال آن، بنابر اقوا تنها قضا بر او واجب است و همچنين است اگر سبب فوت روزه، مرض باشد و سبب تأخير آن عذر ديگرى يا برعكس. لكن سزاوار نيست احتياط را ترك نموده و بين قضا و يك مد طعام جمع نكند، مخصوصا اگر عذر او مسافرت باشد و همچنين است در فرض و فرع اخير.

(1)

مسأله 9- اگر تمام ماه رمضان يا بعض آن را عمدا و بدون عذر روزه نگيرد

و تا ماه رمضان ديگر قضاء نكند، بايد علاوه بر كفّاره افطار عمدى، براى هر روز يك مد طعام كفّاره بدهد و بعد از ماه رمضان قضاء كند و همچنين بايد براى هر روز يك مد طعام بدهد، اگر با عذر روزه او فوت شود، ولى آن عذر تا رمضان ديگر ادامه نيابد و عذر ديگرى هم عارض نشود و با اين حال سستى بورزد تا رمضان ديگر برسد و اگر تصميم داشت بعد از برطرف شدن عذر، قضاء نمايد و در ضيق وقت عذر ديگرى اتفاق افتاد، بنابر احتياط (واجب) بايد جمع كند بين كفّاره- يك مد طعام- و قضا.

(2)

مسأله 10- اگر قضاى روزه رمضان را چند سال تأخير بيندازد

، كفّاره تأخير آن به تكرار سالها تكرار نمى‌شود، پس اگر سه روز از سه ماه رمضان پى‌درپى فوت شود و قضا نكند، بايد يك كفّاره براى روزه‌اى كه از سال اوّل فوت شده و يك كفّاره براى روزه‌اى كه از سال دوّم فوت شده بپردازد و فقط قضاى روزه‌اى كه از سال اخير فوت شده است، بر او واجب است، اگر تا رمضان سال چهارم تأخير نيفتد.

(3)

مسأله 11- كفّاره چند روز قضاى يك يا چند رمضان را مى‌تواند به يك فقير بدهد

و لازم نيست به هر فقير يك مد براى يك روز بپردازد.

(4)

مسأله 12- كسى كه روزه قضاى ماه رمضان را گرفته، اگر وقت آن تنگ نباشد، مى‌تواند، قبل از ظهر باطل كند.

امّا بعد از ظهر حرام است، بلكه كفّاره واجب مى‌شود.

اگر چه امساك بقيّه روز واجب نباشد و كفّاره در اينجا اطعام ده فقير است به هر كدام يك مد و اگر نتواند، سه روز روزه بگيرد.

(5)

مسأله 13- روزه مانند نماز است در اين جهت كه بر ولىّ ميّت واجب است آنچه را از ميّت فوت شده است قضاء نمايد

البته اگر عمدا و از روى سركشى ترك كرده باشد، واجب نبودن قضاى آن بر ولىّ ميّت بعيد نيست، لكن احتياط آن است كه در اين صورت نيز واجب باشد، بلكه اين احتياط نبايد ترك شود، و لكن وجوب قضاى روزه ميّت بر ولىّ در جايى است كه فوت آن موجب قضاء باشد بنابراين اگر به واسطه عذرى روزه نگيرد و