بيهوش قضاى روزه‌اى را كه در زمان عذرشان نگرفته‌اند واجب نيست. و بر كافر اصلى قضاى روزه‌اى كه در حال كفر، نگرفته است، واجب نيست و قضاى روزه بر غير آنان واجب است، حتى بر مرتد نسبت به زمان ارتدادش (قضاى روزهايى كه در آن زمان نگرفته و يا گرفته واجب است) و همچنين است زن حائض و نفساء (كه قضاى روزه بر آنها واجب است) اگر چه قضاى نماز بر آنها واجب نيست.

(1)

مسأله 1- قبلا گذشت كه اگر كسى قبل از ظهر بالغ شود و چيزى نخورده باشد روزه آن روز بر او واجب نيست‌

و همچنين كسى كه نيّت روزه استحبابى كرده و در بين روز بالغ شده، روزه بر او واجب نيست بنابراين اگر افطار كنند، قضاء بر آنها واجب نيست، اگر چه قضاى آن مطابق احتياط است.

(2)

مسأله 2- كسى كه روزه‌اش به خاطر مستى فوت شود، بايد قضا كند

، چه مسكر را براى معالجه خورده باشد يا به صورت فعل حرام انجام داده باشد، بلكه اگر قبل از مست شدن نيّت روزه كرده باشد و روزه را هم تمام كند، احتياط (واجب) آن است كه قضاى آن را هم بگيرد.

(3)

مسأله 3 اگر مخالف مستبصر گردد، روزه‌هايى كه بر طبق مذهب خود يا مذهب حق با قصد قربت انجام داده، قضاى آن بر او واجب نيست‌

، ولى آنچه در آن حال از او فوت شده، قضايش بر او واجب است.

(4)

مسأله 4- قضاى روزه واجب فورى نيست.

البتّه تأخير آن تا رمضان بعد بنابر احتياط (واجب) جايز نيست، و وقتى تأخير بيندازد، بعد از آن، قضاء واجب موسّع است.

(5)

مسأله 5- در قضاى روزه ترتيب و تعيين روز آن واجب نيست.

بنابراين اگر چند روز قضاى روزه بر او باشد و به عدد آنها به نيّت قضا روزه بگيرد، كفايت مى‌كند، اگر چه اوّل و دوّم و ... آن را تعيين نكند.

(6)

مسأله 6- اگر قضاى دو ماه رمضان يا بيشتر بر او واجب باشد

، مخيّر است كه ماه رمضان قبلى را جلوتر آورد يا عقب‌تر، ولى اگر قضاى روزه ماه رمضان امسال و قضاى روزه ماه رمضانى از سالهاى قبل به گردن او باشد و تا رمضان آينده وقت براى قضاى هر دو نباشد، بنابر احتياط (واجب) بايد اول قضاى رمضان امسال را بگيرد و اگر عكس آن را انجام دهد ظاهرا آنچه را جلو انداخته، صحيح است و بايد كفّاره يعنى كفّاره تأخير را نيز بدهد.

(7)

مسأله 7- اگر به واسطه مرض يا حيض يا نفاس روزه ماه رمضان را نگيرد

و پيش از تمام شدن ماه رمضان بميرد، قضاى آن واجب نيست، اگر چه نيابت از او مستحب است.

(8)

مسأله 8- اگر به واسطه عذرى روزه تمام ماه رمضان يا بعضى از آن را نگيرد

و عذرش تا رمضان آينده طول بكشد، در صورتى كه عذرش مرض باشد، قضاء از گردنش ساقط مى‌شود و براى هر روز يك مد طعام كفّاره مى‌دهد و قضاء نمودن روزه كفايت از كفّاره‌