قدرى باشد كه باعث خوف گردد. و ترس از پيدايش مرض و ضرر به واسطه روزه، (1) اگر منشأ آن عقلايى و مورد اعتناى عقلا باشد ملحق به موردى است كه روزه براى مرض موجود ضرر دارد، بنابراين اگر با وجود چنين ترسى روزه بگيرد، صحيح نيست و روزه نگرفتن جايز است، بلكه واجب است و ضعف داشتن هر چند زياد باشد، براى جواز افطار كفايت نمى‌كند، البّته اگر به اندازه‌اى باشد كه معمولا قابل تحمّل نباشد، مى‌تواند روزه نگيرد. و اگر به خيال اينكه ضرر ندارد روزه بگيرد و بعد از به پايان بردن روزه معلوم شود كه ضرر داشته، صحت آن محلّ اشكال است، بلكه صحيح نبودن آن خالى از قوّت نيست و از شرايط صحيح بودن روزه آن است كه در سفرى كه موجب شكسته شدن نماز است، نباشد بنابراين روزه مسافر اگر چه مستحبى باشد بنابر اقوا صحيح نيست، البته سه مورد استثناء شده: يكى از آنها، روزه سه روز (در مكه) عوض قربانى. دوم، روزه‌اى كه عوض شتر كفّاره است از كسى كه عمدا قبل از غروب از عرفات كوچ نموده باشد و اين روزه هيجده روز است. سوم، روزه نذرى كه نذر كند آن را در سفر بگيرد و يا بالخصوص نام ببرد كه آن را چه در سفر و چه در حضر بگيرد، نه آنكه نذر مطلق باشد (كه در مسافرت صحيح نيست).

(2)

مسأله 2- براى صحيح بودن روزه مستحبى اضافه بر شرايط گذشته، شرط است كه قضاى روزه واجب به گردن او نباشد

، و رعايت احتياط كه هيچ روزه واجبى به گردن او نباشد- روزه كفّاره يا غير آن- ترك نشود، بلكه تعميم شرط نسبت به همه روزه‌هاى واجب (كه هيچ روزه واجبى به گردنش نباشد) خالى از قوّت نيست.

(3)

مسأله 3- تمام شرايطى كه براى صحيح بودن روزه بيان كرديم، شرط واجب بودن آن نيز هست به جز اسلام و ايمان.

و شرط ديگر وجوب روزه بلوغ است بنابراين روزه بر كودك نابالغ واجب نيست، هر چند نيّت روزه مستحبى كند و در بين روز بالغ شود، البتّه اگر قبل از سپيده صبح بالغ شود، بايد روزه بگيرد. و شخص نابالغى كه نيّت روزه مستحبى كرده و در بين روز بالغ شود، احتياط آن است كه آن را تمام كند، بلكه اگر قبل از ظهر بالغ شود (و نيّت روزه نكرده باشد) و چيزى نخورده باشد، احتياط مستحب است كه نيّت روزه نموده و آن را به اتمام رساند.

(4)

مسأله 4- اگر شخصى كه مسافر نيست قبل از ظهر مسافرت كند

، بايد افطار كند و اگر بعد از ظهر مسافرت كند، بايد روزه‌اى را كه گرفته ادامه دهد و روزه‌اش صحيح است و اگر مسافر بود و به وطن خود يا جايى كه تصميم دارد ده روز در آنجا بماند برسد، در صورتى كه قبل از ظهر باشد و كارى كه روزه را باطل مى‌كند، انجام نداده باشد، بايد روزه بگيرد و اگر بعد از ظهر باشد يا قبل از ظهر باشد، ليكن كارى كه روزه را باطل مى‌كند انجام داده باشد روزه بر او واجب نيست.

(5)

مسأله 5- شخص مسافرى كه حكم شرعى را نمى‌داند

(كه روزه مسافر باطل است) اگر روزه بگيرد، روزه‌اش صحيح و براى انجام وظيفه‌اش كافى است، همانطور كه در