اشكال ندارد هر چند آب زياد باشد، بلكه فرو بردن قسمتى از سر اگر چه منافذ سر (مانند دهان، بينى، چشم و گوش) هم در آن قسمت باشد، اشكال ندارد. و همچنين فرو بردن تمام سر به ترتيب، يعنى نصف سر را فرو برده، بيرون آورد، آنگاه نصف ديگر آن را فرو برد (اشكال ندارد).

(1)

مسأله 14- اگر به خيال اينكه سرش در آب فرو نمى‌رود، خود را در آب بيندازد

و اتفاقا در آب فرو رود، روزه‌اش باطل نمى‌شود، اگر طورى نباشد كه به حسب عادت در آب فرو رود و اگر عادتا فرو برود و با توجّه به آن، خود را در آب بيندازد، بنابر احتياط (واجب) در حكم كسى است كه عمدا سر را در آب فرو برده، مگر آنكه يقين داشته باشد كه فرو نمى‌رود.

(2)

مسأله 15- اگر روزه‌دار غسل ارتماسى كند

، اگر روزه او واجب موسّع يا مستحب باشد، روزه‌اش باطل و غسل او صحيح است، و اگر روزه او واجب معيّن باشد و به اوّلين لحظه ارتماس قصد غسل كرده باشد، غسل و روزه او باطل است، اگر چه مورد تأمّل است، و اگر با درنگ در زير آب يا در حال بيرون آمدن از آن، نيّت غسل كند، در غير ماه رمضان غسلش صحيح است و روزه‌اش باطل، اما در ماه رمضان هم غسل و هم روزه‌اش باطل است، مگر اينكه توبه كند و هنگام بيرون آمدن، نيّت غسل كند، كه در اين صورت غسلش صحيح است.

(3) هشتم: رساندن غبار غليظ به حلق، بلكه غبار غير غليظ هم بنابر احتياط اگر چه اقوا خلاف آن است، چه رساندن غبار به حلق به خاطر غبار كردن خود او باشد، از راه جارو كشيدن و مانند آن و چه به خاطر غبار كردن شخص ديگر يا هوا باشد ولى او خود را در معرض رسيدن غبار به حلق قرار دهد و از رسيدن آن به حلق جلوگيرى نكند و در جايى كه جلوگيرى از رسيدن غبار به حلق دشوار است، باطل شدن روزه محلّ تأمّل است و اگر با فراموشى يا غفلت، يا قهر و اجبارى كه بى‌اراده شود و يا به خيال اينكه به حلق نمى‌رسد، باشد، اشكالى ندارد، مگر آنكه غبار در فضاى دهان جمع شود، آنگاه آن را با اختيار فرو دهد. و بنابر اقوا بخار به غبار ملحق نمى‌شود، مگر آنكه در دهان تبديل به آب شود، سپس آب را فرو برد. چنانكه دود نيز بنابر اقوا به غبار ملحق نيست، البتّه بنابر احتياط (واجب) كشيدن دود ملحق به رساندن غبار به حلق است (و روزه را باطل مى‌كند).

(4) نهم: اماله كردن به مايعات هر چند به خاطر مرض و مانند آن باشد، ولى اماله كردن با جامد، مانند شياف اگر براى مداوا باشد، اشكالى ندارد. و امّا داخل كردن ترياك و مانند آن به منظور استفاده غذايى و يا نعشه شدن، مورد اشكال است، پس احتياط در اجتناب از آن ترك نشود و همچنين هر چيزى كه موجب تغذيه از اين مجرا بشود، بلكه از غير اين مجرا مانند تزريق چيزى كه غذائيّت دارد. البّته تزريق چيزى كه غذا نباشد، براى مداوا اشكالى ندارد چنانكه رساندن دوا از راه جراحت به جوف اشكال ندارد.

(5) دهم: قى كردن عمدى اگر چه ناچار باشد، نه آنكه عمدى نباشد و معيار آن است كه‌