باشد، مانند سنگ‌ريزه و شيره درختان هر چند كه خيلى كم باشند مانند يك دهم دانه (گندم) يا يك دهم قطره (آب)

(1)

مسأله 2- معيار در خوردن و آشاميدن، صدق آن است‌

(كه عرفا به آن خوردن يا آشاميدن گفته شود) اگر چه به طرز غير متعارف باشند، پس اگر آب را از راه بينى به درون (شكم) خود برساند، آشاميدن صدق مى‌كند، اگر چه بطرز غير متعارف است.

(2) سوم: جماع، با مرد باشد يا زن، با انسان باشد يا حيوان، در قبل باشد يا دبر، با زنده باشد يا مرده، با صغير باشد يا كبير، روزه‌دار جماع كند يا با او جماع شود، كه اگر عمدى باشد، روزه را باطل مى‌كند، اگر چه منى هم بيرون نيايد، و اگر از روى فراموشى يا اجبارى كه او را بى‌اراده كند، جماع انجام گيرد، روزه باطل نمى‌شود ولى اگر با اكراه (و وادار شدن به زور) جماع كند، روزه او باطل مى‌شود، حال اگر از روى فراموشى يا اجبار (كه از او سلب اراده نموده) جماع كند و در بين يادش آيد يا اجبار برطرف شود، بايد فورا بيرون آورد، پس اگر فورا بيرون نياورد، روزه‌اش باطل مى‌شود، و اگر قصد تفخيذ [1] داشت و بدون قصد داخل شد، باطل نمى‌شود و همچنين اگر قصد دخول كند و دخول محقق نشود، زيرا چنانكه گذشت، قصد مفطر [2]، روزه را باطل نمى‌كند. و جماع، به پنهان شدن حشفه يا مقدار آن، محقق مى‌شود، بلكه باطل شدن روزه، به صرف دخول آلت بريده شده، بعيد نيست، اگر چه به مقدار حشفه نباشد.

(3) چهارم: بيرون آوردن منى به استمناء، لمس كردن، بوسيدن، تفخيذ و مانند آن، از كارهايى كه مقصود او از آن كارها بيرون آمدن منى باشد، بلكه اگر قصد هم نكرده باشد، ولى معمولا با اين كارى كه انجام داده منى از او خارج مى‌شود، روزه را باطل مى‌كند، امّا اگر بدون انجام كارى كه باعث بيرون آمدن منى باشد، و حتى بدون انجام كارى كه معمولا باعث بيرون آمدن منى از او مى‌شود بدون قصد، منى از او خارج شود، روزه را باطل نمى‌كند.

(4)

مسأله 3- كسى كه در بين روز محتلم شده، مى‌تواند، قبل از غسل جنابت با بول يا با خرطات استبراء كند

، اگر چه بداند، باقيمانده‌هاى منى كه در مجرا است خارج مى‌شود، و امّا استبراء بعد از غسل با علم به اينكه باعث (خروج منى و) جنابت جديد مى‌شود احتياط واجب ترك آن است، بلكه وجوب ترك خالى از قوّت نيست. و اگر بعد از انزال منى، از خواب بيدار شود، جلوگيرى از بيرون آمدن آن واجب نيست، مخصوصا اگر باعث حرج و ضرر باشد.

(5) پنجم: باقى ماندن بر جنابت عمدا تا سپيده صبح، در ماه رمضان يا قضاى آن، بلكه در قضاى ماه رمضان اگر با جنابت داخل صبح شود، بنابر اقوا باطل است، اگر چه عمدى‌