آنكه احتمال بيمار شدن يا غير آن را از چيزهايى كه بر خلاف اصول عقلا است، بدهد، بايد نماز را قصر بخواند.

(1)

مسأله 14- اگر موقع شروع سفر، قصد داشته باشد كه قبل از هشت فرسخ، قصد كند

، ده روز اقامت نمايد، يا قصد عبور از وطن خود كند، يا مردّد باشد، سپس عدول كند و بنا بگذارد كه نه از وطنش عبور كند و نه آن كه قصد اقامت نمايد، چنانچه باقيمانده راه بعد از عدول و لو با برگشت- به مقدار مسافت باشد، بايد شكسته بخواند وگرنه بايد تمام بخواند.

(2)

مسأله 15- اگر قصد اقامت ده روز نداشته باشد و مقدارى از مسافت را برود

سپس قبل از رسيدن به هشت فرسخ، قصد اقامت ده روز كند و پس از آن از اقامت ده روز صرف نظر نمايد، چنانچه باقيمانده راه، بعد از انصراف از اقامت ده روز، به مقدار مسافت باشد، بايد بدون اشكال شكسته بخواند. همچنين اگر باقيمانده به مقدار مسافت نباشد، ولى بين دو تصميم (ده روز ماندن و انصراف از آن) چيزى از مسافت را طى نكرده باشد و مجموع هم مسافت باشد، بايد شكسته بخواند، ولى اگر بين دو تصميم، مقدارى راه رفته باشد، آيا راهى را كه قبل از عدول رفته به راه بعد از انصراف از اقامت ده روز، ضميمه مى‌شود كه مقدار راهى كه در بين دو تصميم رفته، حساب نشود و مجموع هم مسافت باشد يا ضميمه نمى‌شود، احتياط آن است كه جمع بخواند، اگر چه- خصوصا در صورتى كه بين دو تصميم مقدار كمى راه رفته باشد بعيد نيست كه وظيفه‌اش قصر خواندن باشد، همانطورى كه نظير آن گذشت.

(3)

پنجم آنها- سفر جايز باشد

، بنابراين اگر سفر معصيت باشد، نبايد شكسته بخواند چه خود سفر معصيت باشد، مانند فرار از جنگ و مانند آن، يا هدف سفر، معصيت باشد، مانند آن كه مسافرت كند تا راه را ببندد و به مظالمى كه از طرف سلطان است و مانند آن، برسد ولى اگر در اثناى سفر به حرام بيفتد، مثل غيبت كردن و مانند آن از چيزهايى كه هدف مسافرتش نيست، بايد قصر بخواند و سفر معصيت حساب نمى‌شود، بلكه اگر بر چهار پاى غصبى هم سوار شود و مسافرت كند، بنابر اقوا، سفر معصيت نيست (و نماز را بايد شكسته بخواند) و همچنين اگر سفرش ضدّ واجب باشد به اين كه آن را ترك نموده و مسافرت كند، مثل اين كه بدهكار باشد و طلبكارها مطالبه طلب مى‌كنند و اين شخص مسافرت مى‌كند با اين كه اداى بدهى در حضر ممكن است نه در سفر، بايد نماز را شكسته بخواند، ولى در موردى كه مسافرت به خاطر ترك واجب صورت بگيرد، احتياط آن است كه جمع بخواند و اين احتياط ترك نشود، اگر چه وجوب تمام خواندن، در اين فرض، خالى از قوّت نيست.

(4)

مسأله 16- كسى كه تابع شخص ستمگر است‌

، در صورتى كه در سفرش مجبور باشد، يا قصدش آن باشد كه در اين سفر، ظلم او را دفع كند و مانند آن از اغراض صحيح را داشته باشد، بايد نماز را قصر بخواند و امّا اگر قصدش اين باشد كه او را در ظلمش كمك كند، يا متابعتش از او معاضدت در جهت ظلم او يا در جهت تقويت شوكت و جلال او باشد در صورتى كه تقويت شوكت او حرام باشد بايد نماز را تمام بخواند.