(1)

مسأله 3- اگر بعضى از آنها، قبل از بجا آوردن مقدار واجب خطبه، از آن صرف نظر كرده‌

، بدون آنكه زمان زيادى (كه به وحدت خطبه مضر است) طول بكشد، برگردد، چنانكه امام در نبود او ساكت بوده، از همانجا كه ساكت شده است مشغول مى‌شود و اگر امام (در نبود او) خطبه را ادامه داده و او هم خطبه را نشنيده از همانجا كه او غايب بوده و آن را درك نكرده، بايد اعاده نمايد، و اگر برنگردد مگر بعد از زمان طولانى كه به يكى بودن عرفى آن ضرر برساند بايد خطبه را اعاده كند و اگر او برنگردد و ديگرى بيايد، در هر حال (چه فاصله ميان رفتن او و آمدن ديگرى زياد باشد و چه كم) بايد از نو خوانده شود.

(2)

مسأله 4- اگر عدد نمازگزاران نماز جمعه بيشتر از حدّ نصاب باشد

، متفرّق شدن بعضى از آنها مطلقا در صورتى كه به اندازه حد نصاب باقى بمانند، ضررى نمى‌رساند.

(3)

مسأله 5- اگر امام داخل نماز شود و بقيه قبل از اللّه اكبر گفتن، متفرق شوند

و بجز امام كسى باقى نماند ظاهر اين است كه نماز جمعه منعقد نمى‌شود، و آيا امام مى‌تواند به نماز ظهر عدول كند يا اينكه همان را به عنوان ظهر تمام كند، بدون آنكه نيّت عدول نمايد، بلكه بعد از آنكه نماز جمعه منعقد نشد (خود بخود) همان نماز ظهر مى‌باشد، و آن را چهار ركعتى تمام مى‌كند، مورد اشكال است و احتياط آنست كه نيّت عدول كند و آن را تمام نمايد، سپس نماز ظهر را بخواند و احتياط بيشتر از آن اين است كه همان نماز را به عنوان نماز جمعه تمام كند سپس نماز ظهر را بخواند، اگر چه اقرب آن است كه اين نماز (به كلّى) باطل است، بنابراين جايز است دست از آن بردارد و نماز ظهر بخواند.

(4)

مسأله 6- اگر عدد (حد اقلّ مأمومين نماز جمعه)؛ يعنى، چهار نفر و لو با گفتن اللّه اكبر با امام جماعت داخل نماز جمعه بشوند

، و لو اينكه يك نفرشان باقى بماند، بنابر قولى كه (ميان فقها) معروف است واجب است كه نماز را تمام كنند، ولى اشبه آن است كه باطل باشد، چه امام تنها بماند و بقيه يا بعضى از آنها پراكنده شوند، يا امام جدا شود و بقيه يا بعضى از آنها باقى بمانند و چه يك ركعت خوانده باشند يا كمتر، لكن احتياط آن است كه نماز جمعه را تمام كنند، سپس نماز ظهر را بخوانند و ترك اين احتياط سزاوار نيست، البته بعيد نيست در وقتى كه بعضى از آنها در سجده آخر ركعت دوم، بلكه بعد از ركوع ركعت دوّم، پراكنده شوند، نماز جمعه صحيح باشد و احتياط نمودن به اين ترتيب كه علاوه بر اين، بعد از نماز جمعه نماز ظهر خوانده شود و سزاوار نيست كه ترك شود.

(5)

مسأله 7- خدا را حمد كردن در هر يك از دو خطبه واجب است‌

، و احتياط آن است كه پس از آن خداى تعالى را ثنا گويد (و مدح كند) و احتياط آن است كه حمد خدا با لفظ جلاله «اللّه» باشد، اگر چه اقوا آن است كه حمد خداى تعالى با هر چه كه حمد او شمرده مى‌شود، جايز است و بنابر احتياط در خطبه اول، صلوات فرستادن بر پيغمبر و آل او (صلّى اللّه عليه و آله) واجب است، و بنابر اقوا (اين صلوات) در خطبه دوم (واجب است) و در خطبه اول بنابر اقوا، واجب است سفارش به تقوا و پرهيزكارى از خداوند متعال نمايد و