همان نيّت برخى از اجزاى نماز را بخواند، سپس به نيّت اوّلش برگردد و به آنچه (با آن نيّت) آورده اكتفا كند [و نمازش را تمام كند] و اگر [بعد از آن نيّت‌]، بدون آنكه چيزى از نماز را انجام دهد، به نيّت اوّلش برگردد [يعنى مثلا فورا از نيّت قطع كردن برگردد و نماز را تمام كند] باطل نمى‌شود، كما اينكه اگر نماز را با همان نيّت تمام كند، يا بعض اجزاى آن را در همان حال بخواند، در حالى كه توجّه نداشته است كه آن با نماز منافات دارد [و آن را باطل مى‌كند]، بنابر اقوا، نمازش باطل نيست. و احتياط (مستحب) آن است كه در تمام اين صورتها، همان نماز را تمام كند، سپس اعاده نمايد.

(1)

مسأله 11- اگر نمازگزار كه مشغول خواندن نماز است شك كند كه اين نماز را به عنوان ظهر نيّت كرده يا به عنوان عصر

و [از طرفى‌] مى‌داند كه نماز ظهر را نخوانده است، در صورتى كه وقت مختصّ نماز عصر نباشد، بايد قصد كند كه همان نماز، نماز ظهرش باشد [و آن را به نيّت ظهر تمام كند]، و همچنين است بنابر اقوا اگر در خواندن نماز ظهر شك داشته باشد [كه قصد مى‌كند اين نماز، نماز ظهرش باشد] ولى در وقت اختصاصى نماز عصر (اگر شك كند كه اين نمازى را كه مشغول خواندن آن است از ابتدا به نيّت ظهر شروع كرده يا به نيّت عصر) چنانچه مى‌داند كه نماز عصر را نخوانده است، بايد دست از آن بردارد، و اگر (حدّ اقل) وقت براى يك ركعت باشد، بايد نماز عصر را از نو شروع كند و بعد از آن، نماز ظهر را قضا نمايد و اگر (به اين اندازه هم) وقت نباشد، بايد دست از آن بردارد و هر دو نماز را قضا نمايد، و (در اين صورت دوّم) احتياطى كه بايد ترك نشود آن است كه اگر برسد، قسمتى از يك ركعت را در وقت بخواند، همان نماز را به عنوان عصر تمام كند، سپس هر دو را قضا نمايد. [و در فرضى كه در وقت اختصاصى عصر است‌] چنانچه نداند نماز ظهر را خوانده يا نه، بعيد نيست كه جايز باشد به شكّش اعتناء نكند [و بنا را بر خواندن نماز ظهر بگذارد، و نسبت به نماز عصر به تفصيل بالا عمل نمايد]، ليكن احتياط آن است كه نماز ظهر را هم قضا نمايد و اگر بداند كه قبلا نماز ظهر را خوانده، بايد از آن نماز دست بكشد و نماز عصر را از نو شروع نمايد، ولى اگر خود را مشغول خواندن نماز عصر مى‌بيند و ليكن شك دارد كه از اوّل، آن را به عنوان عصر، نيّت كرده يا به عنوان ظهر، بايد بنا بگذارد كه از اوّل، قصد نماز عصر نموده است.

(2)

مسأله 12- در چند مورد، از نمازى به نماز ديگر مى‌تواند عدول نمايد.

[1] از آن جمله- در دو نمازى كه بين آنها ترتيب هست، مثل نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا وقتى سهوا يا از روى فراموشى قبل از خواندن نماز اوّل (ظهر يا مغرب) وارد نماز دوّم [عصر يا عشا] شود، كه در صورتى كه در اثنا يادش بيايد و از محل عدول نگذشته باشد، بايد به نماز اوّل عدول نمايد، بر خلاف آن كه بعد از نماز يا بعد از گذشتن محلّ عدول يادش بيايد مثل آنكه داخل ركوع ركعت چهارم نماز عشا شده باشد و يادش بيايد كه نماز مغرب را نخوانده است كه چنين موردى جاى عدول نيست و در فرض اوّل كه بعد از نماز يادش آمده، نماز دوّم (يعنى عشايى را كه خوانده است) صحيح است، و بايد بعد از آن نماز اوّل (يعنى مغرب) را بخواند، بلكه در فرض دوّم [بعد از داخل شدن در ركوع ...] هم، صحّت نماز عشا خالى از قوّت نيست [پس بايد آن را به عنوان عشا تمام نموده و بعد از آن فقط نماز مغرب را بخواند] هر چند احتياط آن است كه آن نماز عشا را تمام كند، سپس نماز مغرب و عشا را به ترتيب بجا آورد و همچنين است وضع دو نمازى كه قضا شده و بين آنها ترتيب هست، مثل آنكه نماز ظهر و عصر يا مغرب و عشا از يك روز قضا شوند و شروع در قضاى آنها كند و قضاى نماز دوم (يعنى عصر يا عشا) را قبل از قضاى نماز اوّل (يعنى ظهر يا مغرب) شروع كند و در اثنا يادش بيايد، بلكه احتياط اگر اقوا نباشد آنست كه در كليّه نمازهاى قضا شده [اگر چه ترتيب بين اداى آنها نباشد]، همين حكم جريان دارد.

______________________________
[1] البته در بعضى موارد كه خواهد آمد، عدول واجب است.