به صدور فعل وادار مى‌كند و اين اراده و خواست قلبى ناشى از مقاصد و اهدافى باشد كه مقصود انسان است و به واسطه داشتن چنين هدفى، انسان از اينكه ساهى (اشتباه كار) يا غافل (بى‌توجّه) باشد خارج مى‌شود و كار او جزء كارهاى فاعل مختار به شمار مى‌آيد، مانند ساير اعمال ارادى و اختيارى او، (بنابراين) انگيزه و وادار كننده انسان به عمل، امتثال امر خداوند و مانند آن مى‌باشد.

(1)

مسأله 2- در نيّت، اخلاص (خالص بودن آن از هدفهاى غير خدايى) معتبر است‌

بنابراين هرگاه چيزى كه با اخلاص، منافات دارد، ضميمه نيّت شود، عمل (نماز) باطل مى‌شود، مخصوصا ريا كه، در هر حال باطل‌كننده است، چه در ابتداى عمل باشد يا در اثناى آن، در واجبات آن باشد، يا در مستحبّات، و همچنين است اگر ريا در اوصافى (و عناوينى) باشد كه با عمل يكى است، مانند در مسجد يا به جماعت بودن نماز، و مانند آن، و رياى بعد از عمل، حرام است، اگر چه باطل‌كننده عمل نيست، مثل آنكه به خاطر علاقه و ميل به اغراض دنيوى، مانند مدح و ثناى مردم يا (به دست آوردن) جاه و مال، عبادتى را كه انجام داده، براى مردم تعريف كند، و تحقيقا درباره رياكار، حديث از پيغمبر (صلّى اللّه عليه و آله) آمده كه فرمود: «رياكار در روز قيامت به چهار اسم صدا زده مى‌شود: اى فاجر، اى كافر، اى غادر (حيله‌باز)، و اى خاسر (زيانكار)، اعمالت نابود و اجرت باطل گرديد و امروز، خلاصى ندارى، اجرت را از كسى كه برايش عمل انجام دادى، بطلب».

(2)

مسأله 3- اگر غير ريا، از ضميمه‌ها (و اهداف) مباح يا مستحب، تبعا (و بطور طفيلى) مقصود باشند

و محرّك و غرض اصلى، فقط همان فرمانبرى از امر (خداوند متعال) به نماز باشد، اشكالى ندارد، و اگر برعكس باشد (نيّت فرمانبرى از امر به نماز تبعى و طفيلى و اهداف ديگر، مقصود اصلى باشند)- بدون شك و شبهه- نماز باطل است، و همچنين است (نماز باطل مى‌شود) اگر هر يك از اين دو (فرمانبرى از امر به نماز و اهداف ديگر) جزئى از محرّك و انگيزه عمل باشند بطورى كه اگر هر يك از آن دو به ديگرى ضميمه نشود، اصلا محرّك و انگيزه‌اى به نماز نباشد، و بنابر احتياط، هر جايى كه اهداف ديگر در نيّت اطاعت خداوند متعال داخل شود، و لو اينكه بطور تبعى و طفيلى باشد، چه رسد به اينكه هر يك از آنها مستقلا در تحريك به عمل، تأثير داشته باشد، عمل باطل مى‌شود.

(3)

مسأله 4- اگر نمازگزار در ذكر يا خواندن حمد و سوره، صدايش را بلند كند

، كه به ديگرى (چيزى) بفهماند، چنانچه اصل انجام ذكر و قرائت به قصد امتثال امر خداوند باشد، نماز باطل نمى‌شود، و همچنين است (نماز باطل نمى‌شود) اگر به هدف و منظور مباحى، نمازش را در مكان يا زمان خاصّى بخواند، بطورى كه اصل خواندن نماز به انگيزه فرمانبردارى خداوند بوده، و انگيزه انتخاب زمان يا مكان مخصوص، براى غرض خاصى، مثل خنك بودن مكان و مانند آن باشد.

(4)

مسأله 5- نوع نمازى را كه مى‌خواند بايد و لو بطور اجمال در نيّت مشخّص شود

، به اين صورت كه مثلا اگر يك نماز به گردنش هست- نمازى را كه بر گردن دارد، نيّت كند- و اگر چند نماز به گردنش هست، نمازى را كه اوّل يا دوّم به گردنش آمده نيّت كند.