و نيز فعل اوست. «ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَ أَنَّهُ يُحْيِ الْمَوْتى‌ وَ أَنَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ».[1]

حق، واحد و جمع آن حقوق است. در حديث آمده:

«انّه اعطى كلّ ذي حقٍّ حقّه».[2]

و اين تعبير درباره عدالت نيز آمده است و در اين رابطه موارد استعمال فراوانى دارد.

حق در المنجد

حق، ثبت و وجب الأمر، اثبته و اوجبه، موجود ثابت، خرم و دورانديشى، سزاواربودن، امر مقضّى، غلبه برحق، ضدّ باطل، عدل، مال و ملك، حظّ و نصيب. حقوق دار يعنى مجموعه حقوقى كه به منزل تعلق مى گيرد. حاقّه به معنى قيامت است. حقّانى منسوب به حق مانند ربّانى منسوب به ربّ.

در تمامى اين موارد مفهوم ثبوت، وجوب، لزوم و مانند آن در كلمه حق نهفته است و مفاهيم و مصاديق گوناگون يك معنا و يك مفهوم است كه با نوعى توسعه در مفهوم و يا عنايت و يا ملاحظات عبارتى و كلامى و ارتباط و تعلق كلامى از واژه و مفهوم حق استفاده شده و بار مفهوم با عنايت به طرفين حق و جمله استفاده و تبيين مى شود.

تنها واژه حق به تنهائى نيست كه در جمله تعريف مى شود بلكه با عنايت به اطراف جمله و روابط كلامى و گفتارى و قرائن لفظى و كلامى و حالى و مقامى و مانند آن، كلمه مفهوم و بار حقوقى و مفهومى خود را پيدا مى كند. اين امر بسيار خطير و مهمى در باب مفاهيم و تفسير لغات و واژه هاست و چه بسا به‌

[1] . حج: 6.

[2] . محمد بن يعقوب كلينى، كافى، ج 1، ص 542.