اسلام بخصوص و در عهد مادها، هخامنشيان، اشكانيان و ساسانيان بيشتر تحت تسلط ايرانيان، به‌خصوص در زمان كورش كبير و جانشينان او و در عهد ساسانى بوده است.[1]

ابن اثير مى‌نويسد: سالها قسمتى از آذربايجان و ارمنستان در دست خزران بود ... انوشيروان در بازگشت از جنگ فرغانه و برجان، دروازه آلان را بنا كرده و قسمتى از ارمنستان را كه در دست روم بود فتح نمود و شهر اردبيل را تعمير كرد .. و از آن روز ارمنستان در دست ايرانيان بود تا اسلام ظهور كرد.[2]

ارمنستان در تاريخ بعد از اسلام‌

ارمنستان همچنان در دست ايرانيان بود تا اينكه در سال 22 هجرى در زمان خليفه دوم به‌دست مسلمانان فتح گرديد.[3]

جواهر لعل نهرو مى‌نويسد: عرب‌ها در ظرف 25 سال پس از رحلت پيغمبرشان تمامى ايران و سوريه و ارمنستان و قسمتى از آسياى مركزى را از يكسو و مصر و قسمتهايى از شمال آفريقا را از سوى ديگر فتح كردند.[4]

در سال 25 هجرى براثر عزل عتبه بن فرقد از فرمانروائى آذربايجان، مردم آن ديار و ارمنستان سر به شورش و سرپيچى گذاشتند،

[1] لغتنامه علامه دهخدا، كلمه: ارمنستان.

[2] الكامل في التاريخ ج 1 ص 282 چاپ بيروت.

[3] همان ج 2 ص 196.

[4] نگاهى به تاريخ جهان ج 1 ص 290.