آرواره

آرْواره [ārvāre(a)]، یا فک، هر یک از دو استخوانی که در جانوران مهره‌دار، استخوان‌بندی دهان را تشکیل می‌دهند. این دو استخوان عبارت از آروارۀ متحرک پایینی (مَندیبِل) و آروارۀ ثابت بالایی (ماگْزیلا) است که معمولاً دندانها را در خود جای می‌دهند. آرواره‌ها در مقابل هم حرکت می‌کنند و برای گاز گرفتن، جویدن و برداشتن غذا به کار می‌روند.

آروارۀ پایین از قوسی افقی تشکیل می‌شود که دندانها را در خود جای می‌دهد، دارای رگهای خونی و اعصاب است و دو قسمت عمودیِ آن (راموسها) با مفصلی لولایی در دو طرف سر، به حفرۀ گلنوئیدِ استخوان گیجگاهی جمجمه متصل می‌شوند. عضلات جویدن نیز به راموسها اتصال دارند. وسط قوس ضخامت و برجستگی یافته، چانه را به وجود می‌آورد. میمونهای بی‌دم بزرگ و دیگر حیوانات چانه ندارند.

آروارۀ بالا در محل پُلِ بینی به استخوانهای بینی چسبیده است و به استخوانهای پیشانی، اشکی، پرویزَنی و گونه‌ای (در درون حفرۀ چشمی)، و در سقف دهان به استخوانهای کام و شب‌پره‌ای اتصال دارد. این استخوان از دو سو با زائده‌ای به استخوان گونه‌ای می‌پیوندد و به همراه آن، بخش پیشین قوس گونه‌ای را پدید می‌آورد. دندانهای بالایی در قسمت قوسیِ آروارۀ بالا جای دارند و سینوس بزرگ ماگزیلاری درون جسم این استخوان است.

در جنین و کودک انسان، هم فک بالا و هم پایین دارای دو نیمه هستند که چند ماه پس از تولد به همدیگر جوش می‌خورند. در میان بی‌مهرگان، بندپایان اغلب اندامهای تغییر شکل یافته‌ای به جای آرواره دارند. ساختارهای آرواره‌ای دیگری نیز به شکلهای مختلف در دیگر بی‌مهرگان وجود دارد. (104)