آریستوفانس بیزانسی

آریسْتوفانِسِ بیزانْسی [ārīstofānes-e bīzānsī] (ح 258-180ق‌م)، منتقد ادبی و نحوی یونانی که پس از تحصیلات مقدماتی نزد عالمان برجستۀ اسکندریه، سرکتابدار کتابخانۀ آنجا شد (ح 195ق‌م).
آریستوفانس مصحح متنی از هُمر، و نیز ویراستار «زایش خدایان» اثر هِسیود، و آثار آلکایوس، پینداروس، ائوریپیدِس، آریستوفانِس و احتمالاً آناکرِئون بود. بسیاری از چکیده‌هایی را که در مقدمۀ دست‌نوشته‌های تراژدیها و کمدیهای یونانی آمده است، به آریستوفانس نسبت می‌دهند. مطالعات او دربارۀ کمدی یونانی، به نوشته‌های دیگری دربارۀ روسپیهای درباری آتنی و سنخهای شخصیتی انجامید. او به بازنگری و تکمیل «فهرستها»، اثر کالیماخُس که شرح احوال بزرگان تاریخ ادبیات یونان است، پرداخت و در مقام لغت‌نامه‌نویس، مجموعه‌های بسیاری از واژه‌های کهنه و نامعمول، اصطلاحات فنی و ضرب‌المثلها را گرد آورد.
آریستوفانس به‌عنوان نحوی، مکتبی را بنیان نهاد و رساله‌ای به نام «در باب قیاس» نوشت که ازجمله، قواعدی برای صرف کلمات به دست داد. او در ویرایش آثار شاعران غنایی و دراماتیک، به نوآوریهایی درتحلیل وزن شعر و نقد متن دست زد که بسیاری از ادبای پس از او آن را پذیرفتند. آریستوفانس را در تنظیم مکالمات افلاطون به صورت آثار سه‌بخشی سهیم می‌دانند و بنیان‌گذاری مجموعۀ معروف به «قـانـون اسکندریه» را ــ که برگزیدۀ بهترین نمونۀ انواع گوناگون ادبی‌آن روزگار بود ــ به او نسبت می‌دهند. (112)