آریستوفانس

آریسْتوفانِس [ārīstofānes]، یا آریستوفان (ح 450- ح 388ق‌م)، بزرگ‌ترین نمایندۀ کمدی یونان باستان. اندک اطلاعی که از زندگی او در دست است، عمدتاً مبتنی بر گفته‌های خود آریستوفانس در نمایش‌نامه‌های او ست، اما اطلاعات اندک دیگری را نیز باید از گمانه‌ها یا بحثهای گوناگونی گردآورد که به همین نمایش‌نامه‌ها پیوست شده‌اند و احتمالاً از شرح یا نسخۀ سوماخوسِ نحوی (اش‌ ح 100م) مایه می‌گیرند.
آریستوفانس، پسر فیلیپوس از شهروندان آتنیِ متعلق به قبیله‌ای به نام پاندیونیس بود. تنها 11 نمایش‌نامه از 40 اثر او تقریباً دست نخورده بر جای مانده‌اند: «آخارنیها»، (شهسواران»، «ابرها»، «زنبورها»، «صلح»، «پرنده‌ها»، لوسیستراتا، «زنان در جشن ثِسْموفوریا»، «غوکها»، «زنان در مجلس» و «ثروت».
دوکمدی او به نامهای آیولُسیکُن (که تقلیدی فکاهی از آیولُس ائوریپیدس بود) و کُکالُس (که آن نیز احتمالاً تقلید اساطیری طنزآمیزی بود) پس از مرگ او توسط پسرش، آرارُس به نمایش درآمدند. فعالیت نمایشیِ آریستوفانس پایان دورۀ کمدی کهن و آغاز دورۀ موسوم به کمدی میانه را در برمی‌گیرد؛ و اگر چه حد فاصل میان این دو دوره مشخص نیست، می‌توان گفت که 10 نمایش‌نامۀ بازماندۀ وی به دورۀ کهن، و آخرین آنها به دورۀ میانه متعلق است (یکی از نشانه‌های تغییر کمدی کهن به میانه کاهش اهمیت هم‌سرایان است).
بیشتر زندگی خلاق آریستوفانس به استهزاء کردن جامعه، فلسفه‌ها و ادبیات مطرح آن روزگار، و سیاست خارجی پرخاشگرانۀ آتن در جریانِ جنگ پلوپونِزی گذشت. (160)