آریانوس

آریانوس [āriyānūs]، فلاویوس، نیز معروف به آریان (اش‌ سدۀ 2م)، مورخ و فیلسوف یونانی که در نیکُمِدِیا در بیتونیا (بیتینیا) متولد شد و بیشتر به عنوان نگارندۀ اثری در وصف لشکرکشیهای اسکندر مقدونی از او یاد شده است. وی در این اثر به نام آناباسیس که یادآور کتاب گزنفن با همین عنوان است، در 7 مجلد به شرح ماجراهای فتوحات نظامی اسکندر پرداخته است؛ جلد 8 این کتاب به نام ایندیکا، دربارۀ آداب و رسوم هندیها و سفر دریایی نِئارخوس در خلیج‌فارس است.
از آثار دیگر آریانوس می‌توان اِنْخیریدیون، رساله‌ای دربارۀ تعالیم اِپیکتِتُس، فیلسوف رواقی که آریانوس شاگرد او بود، و دیاتریبای را نام برد که تقریر درسهای اپیکتتس است. در سده‌های میانه از نخستین کتاب به عنوان راهنمای اصول زندگی رهبانی استفادۀ فراوان بردند.
آریانوس در ارتش روم خدمت کرد و امپراتور هادریانوس او را حاکم ایالت کاپادوکیا قرار داد. پس از مرگ هادریانوس، آریانوس به قصد اشتغال به کارهای ادبی از خدمات حکومتی کناره گرفت. او در 171م، آرخُن (قاضی ارشد) آتن بود و در حدود سال 180م درگذشت. (204)