5. عواملى نظير: اعتقادات دينى، وابستگى‌هاى قومى يا جغرافيايى و مانند آنها تأثير بسزايى در ارزش كالا مى‌تواند داشته باشد؛ زيرا موجب افزايش يا كاهش وابستگى افراد به كالا يا به تعبيرى ديگر موجب افزايش يا كاهش مطلوبيت بازارى كالا مى‌شود.

در بازارى كه يك كتاب دعا به دليل اعتقادات دينى به مضامين آن ارزشى بيش از ارزش يك كتاب معمولى دارد، آنچه ارزش آن كتاب دعا را تعيين مى‌كند مقدار كار هزينه شده در توليد آن نيست، بلكه مطلوبيت آن در بازار مشتريان است كه بر ارزش آن كتاب افزوده است.

و در محيطى كه به دلايل قومى يا جغرافيايى نوع خاصى از لباس طبق عادات و رسوم اجتماعى مطلوبيت بالايى دارد و از ارزش تبادلى بالايى برخوردار است، ارزش بالاى اين كالا، از مقدار كارى كه در آن هزينه شده نشأت نگرفته است، و لهذا همين كالا در جامعه و محيط ديگر- احياناً- كمتر از معادل نصف قيمت آن در جوامع وابسته به اين كالا ارزش دارد بلكه احياناً فاقد ارزش مالى مُعتنابه است. بنابراين مقدار كار منشأ تعيين كننده ارزش كالاى اقتصادى نيست.

اين تفاوت قيمت به هيچ وجه ناشى از محدوديت عرضه يا افزايش تقاضا نيست؛ زيرا در جوامعى كه وابستگى دينى يا قومى يا جغرافيايى خاصى به كالاى مورد بحث نداشته باشند كالاى مزبور فاقد ارزش معادل ارزش آن در جوامع وابسته به آن كالاست اگرچه عرضه آن در جوامع غير وابسته بسيار محدود و اندك و در جوامع وابسته به آن فراوان باشد؛

6. كار ماهرانه و كار ساده كيفى؛- يعنى كارى كه كارگر ساده از روى عشق و علاقه و نشاط انجام مى‌دهد- از يك سو، با كار ساده غيركيفى از سوى ديگر از نظر ميزان ارزش توليدى بسيار متفاوت‌اند. يك ساعت كار ماهرانه يك تكنسين با تجربه يا