مطلب اول: بخش اثباتى تئورى منشأيت كار براى مالكيت خصوصى‌

در اينجا تنها به كليت اين اصل مى‌پردازيم و ادّله شرعى دالّه بر اين اصل كلّى را بررسى مى‌كنيم، بدون آنكه به جزئيات آن نظير ويژگى‌ها و شرايط كارى كه منشأ مالكيت مى‌شود يا حدود مالكيتى كه از كار نشأت مى‌گيرد، بپردازيم. بررسى اين جزئيات را به مباحث آينده موكول مى‌كنيم.

در منابع اسلامى- اعم از آيات قرآنى و روايات وارده از معصومين در ابواب مختلف فقهى- متون فراوانى وجود دارد كه همگى دلالت بر منشأيت كار براى مالكيت خصوصى افراد دارند. در ذيل ابتدا به بحث درباره برخى آيات كريمه قرآنى، و سپس رواياتى كه بر اين اصل دلالت دارند مى‌پردازيم:

آيات كريمه قرآنى:

آيات متعدّدى از قرآن كريم بر منشأيت كار براى مالكيت خصوصى دلالت دارند؛ نظير:

وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى‌[1].

از بهر انسان نيست مگر آنچه تلاش كند.

اين آيه بر اين معنا دلالت دارد كه انسان مالك نتيجه كار خويش است، و جز آنچه را نتيجه كار اوست، مالك نيست. بنابراين افزون بر دلالت بر بخش اثباتى نظريه منشأيت كار براى مالكيت، بر بخش سلبى آن نيز دلالت دارد.

اين گفته كه اين آيه در سياق آيات مربوط به آخرت آمده و مقصود از آن پاداش و كيفر اخروى است، مانع دلالت آيه بر مدّعاى ما نيست؛ زيرا آيه عموم دارد و به قانون كلّى و

[1] . سوره النجم: 39.