تحكيم و تثبيت آنها مى‌پردازد.

با تحكيم و تثبيت اين معيارهاى اخلاقى در نهاد انسان فرد، شخصيت و هويت انسانى شكل گرفته و استحكام مى‌يابد. ثبات رفتارهاى فردى برخاسته از اين باورها و معيارهاى اخلاقى منشأ شكل‌گيرى و استحكام شخصيّت فردى است.

بنابراين انسان فرد، نه تنها در برابر رفتارهاى خود مسؤول است، بلكه مسئوليت شكل‌گيرى شخصيّت و خصلت و ملكات اخلاقى خويش را نيز بر عهده دارد.

تطبيق سوم: تطبيق نظريّه مذكور بر اراده و رفتار انسان اجتماعى يا جامعه انسانى‌

هنگامى كه مجموعه‌اى از انسانها گرد هم آمدند ناگزير رفتارهاى آنها به تدريج هم آهنگ مى‌شود، رفتارهاى هم آهنگ، ناشى از باورهاى اخلاقى هم آهنگ است، هم آهنگى باورهاى اخلاقى به معناى وحدت باورهاى اخلاقى جهت دهنده اراده انسانهاست.

وحدت باورهاى اخلاقى منشأ پيدايش اراده جمعى مى‌شود، و پيدايش اراده جمعى منشأ پيدايش هويت و شخصى جمعى است. به همين دليل جوامع هم آهنگ از اراده جمعى و شخصيّت جمعى واحد برخوردارند، اين شخصيت جمعى در برابر رفتارهاى جمعى ناشى از اراده جمعى مسؤول است.

از آنچه گفتيم معلوم شد روند شكل‌گيرى رفتار آزاد جمعى مشابه روند شكل‌گيرى رفتار آزاد فردى است. همانگونه كه فرد انسان در برابر «معيارهاى اخلاقى راستين» مسؤول است- بدين معنى كه عقل عملى و وجدان اخلاقى او و نيز «خدا» كه منبع عينى معيارهاى اخلاقى راستين است انسان را موظف به تسليم در برابر معيارهاى اخلاقى مى‌كنند- جامعه انسانى برخوردار از شخصيّت واحد اجتماعى نيز در برابر «معيارهاى راستين اخلاقى» مسؤول است، و در دادگاه عقل عملى و وجدان اخلاقى و نيز «خدا» موظف است كه در اراده جمعى خود و رفتارهاى ناشى از آن از معيارهاى راستين اخلاقى دستور بگيرد، و تسليم معيارهاى دروغين اخلاقى نشود.

شخصيت انسان فرد ابتدا در محيط خانواده شكل مى‌گيرد، هنگامى كه گام در جامعه مى‌نهد و زندگى اجتماعى خود را در مدرسه و محيطهاى اجتماعى ديگر آغاز مى‌كند با شخصيت اجتماعى جامعه خود آشنا مى‌شود، اگر شخصيت اجتماعى جامعه با شخصيت فردى انسان هم آهنگ و هم جهت بود، يعنى همان معيارهاى اخلاقى پذيرفته شده در فضاى شخصيت فردى كه بنياد