اسم الکتاب : اصول فقه نوين المؤلف : اراکی، محسن الجزء : 1 صفحة : 88
آنجا كه
مورد ترجيح باشد و گاه مفيد وظيفه عملى شرعى يا عقلى است اگر كار به تعادل و تخيير
بكشد؛ لهذا ترجيح دادهاند از ادراج اين مسأله در تقسيم بندى، چشم پوشى كنند تا
گرفتار اشكال تردّد بين دو نوع نتيجه ناهمگون نشوند؛
5)
اگر در تقسيمبندى ايشان- در مرحله نظر- ترتيب منطقى، ميان اقسام در نظر گرفته شده
(زيرا قسم اوّل: مفيد علم وجدانى است و قسم دوم: مفيد علم تعبّدى است و قسم سوم:
مفيد وظيفه شرعيه عند عدم الدليل المفيد للعلم التعبّدى است و قسم چهارم مفيد
وظيفه عمليه عقليه عند عدم الدليل المفيد للعلم التعبّدى ولا للوظيفة العملية
الشرعية است)؛ لكن در مرحله عمل، اين نوع ترتيب نه در تحقيقات و آثار درسى بجاى
مانده از ايشان رعايت شده و نه اين نوع ترتيب با ترتيب رايج ميان اصوليان منطبق
است، زيرا اصوليان- من جمله خود ايشان- «مباحث الفاظ» را بر «مباحث استلزامات
عقلى» مقدّم داشته و آن را از «مباحث حجّيت» جدا ساختهاند؛ در حالى كه در
تقسيمبندى ايشان مباحث الفاظ متأخّر از مباحث استلزامات و مندرج در مباحث حجّيت
در نظر گرفته شده است.
4.
تقسيم محقّق شهيد صدر (رحمة الله عليه)
استاد
محقّق، شهيد صدر براى مباحث اصولى، دو نوع تقسيمبندى پيشنهاد كردهاند و در هر دو
نوع تقسيمبندى يك مقدّمه و يك خاتمه در نظر گرفتهاند. معظّم له پيشنهاد
مىفرمايند كه در مقدّمه: درباره «حجّيت قطع» به عنوان مبدأ تصديقى علم اصول بحث
شود، به دليل اينكه كليه مباحث اصول به نحوى به حجّيت قطع استناد دارند و از
«تعريف حكم شرعى» و «اقسام آن» به عنوان مبدأ تصوّرى مسائل علم اصول بحث شود و
خاتمه به بحث درباره «تعارض ادلّه» اختصاص يابد.
همان
گونه كه گفته شد در تقسيمبندى مسائل اصول، دو شيوه را پيشنهاد كردهاند كه
معتقدند هر يك از اين دو شيوه از امتيازى برخوردار است؛ شيوه نخست از امتياز در
بُعد نظرى و شيوه دوم از امتياز در بُعد تطبيقى عملى برخوردار است.
اسم الکتاب : اصول فقه نوين المؤلف : اراکی، محسن الجزء : 1 صفحة : 88