اسم الکتاب : اصول فقه نوين المؤلف : اراکی، محسن الجزء : 1 صفحة : 459
\* احتمال مختص
اين دليل: اين است كه مراد از رطل در اين دليل رطل عراقى باشد، كه با مراد بودن
رطل عراقى از دليل دوم سازگار نيست.
2.
در دليل مجمل دوم نيز دو احتمال وجود دارد:
\*
احتمال مشترك: اين است كه مراد از رطل در آن رطل عراقى باشد كه با مراد بودن رطل
مكى در دليل اول سازگار است؛
\*
احتمال مختص: اين است كه مراد از رطل در اين دليل رطل مكى باشد كه با مراد بودن
رطل مكى از دليل اول سازگار نيست.
بنابر
اين، دليل اول احتمال مختص دليل دوم را كه مراد از رطل در آن رطل مكى باشد، نفى
مىكند؛ زيرا بنا بر هر دو احتمال موجود در دليل اول (مكى بودن رطل يا عراقى بودن
آن) احتمال مكى بودن رطل در دليل دوم منتفى است.
دليل
دوم نيز احتمال مختص دليل اول را كه مراد از رطل در آن رطل عراقى باشد نفى مىكند؛
زيرا بنا بر هر دو احتمال موجود در دليل دوم (مكى بودن رطل يا عراقى بودن آن)
احتمال عراقى بودن رطل در دليل اول منتفى است.
بنا
براين، با شمول دليل حجيت نسبت به هر يك از دو دليل اجمال دليل ديگر به وسيله آن
مرتفع مىشود يعنى احتمال مختص آن نفى مىشود و در نتيجه مراد جدى هر دو دليل
منحصر در احتمال مشترك خواهد شد.
3.
مجمل بالعرض
مقصود
از مجمل بالعرض همانگونه كه قبلًا گفته شد مجملى است كه اجمال آن به سبب اجمال
دليل ديگرى است كه مانع عمل به ظاهر آن است؛ بدين معنا كه مراد از دليل اول را در
معنايى متفاوت با آنچه ظاهر دليل اول اقتضا دارد معين مىكند.
در
گذشته گفتيم اجمال در مدلول تصوّرى معنا ندارد و بنابر اين اجمال بالعرض دليل
اجمال در مدلول تصديقى است.
اسم الکتاب : اصول فقه نوين المؤلف : اراکی، محسن الجزء : 1 صفحة : 459