نوع دوم: دلالت استعمالى تصوّرى با منشأيت عرف لغوى عام:

تأثيرگذارى عرف عامّ اهل لغت در مدلول تصوّرى لفظ به يكى از سه طريق انجام مى‌گيرد:

طريق اوّل: انصراف: در آنجا كه لفظى در معنايى غير از موضوع له به گونه‌اى به كار رود كه ميان لفظ و معنا در ذهن اهل زبان انسى حاصل گردد كه از لفظ بدون نياز به قرينه به معنا منتقل شوند، در اين صورت، بين لفظ و معنا رابطه‌اى غير وضعى حاصل مى‌شود كه از آن به «انصراف» يا «انصراف عرفى» تعبير مى‌شود، و منشأ آن انس ذهنى لدى العُرف اللغوى العامّ است. اين انس ذهنى، ممكن است به سبب عامل كمى تحقق يابد كه همان «كثرت استعمال» است، و ممكن است به سبب عامل كيفى تحقق يابد؛ يعنى «اقتران لفظ با معنا در شرايطى خاص و استثنايى» شكل بگيرد كه موجب انس ذهنى ميان لفظ و معنا بشود؛ نظير دلالت لفظ (أَهْلِ الْكِتابِ)[1] در قرآن كريم بر «خصوص اتباع اديان آسمانى يهوديت و مسيحيت»، و يا دلالت لفظ (الْأُمِّيِّينَ)[2] يا «امّى» بر «خصوص اعراب جاهلى جزيرة العرب»[3].

انصراف چند نوع است:

1) انصراف لفظ موضوع براى معناى كلى در مصداق معين؛ نظير انصراف كلماتى همچون: «رسول» نزد مسلمين در وجود مقدّس رسول خاتم، محمّد مصطفى (ص)

[1] . سوره بقره: 105، 109؛ سوره آل عمران: 63، 64، 68، 69 و ...

[2] . سوره آل عمران: 20، 65؛ سوره جمعه: 2.

[3] . درباره انصراف، در آينده به مناسبت« اطلاق و تقييد» توضيح بيشترى خواهيم داد.