با افق معنايى متن است؛ بلكه به اين دليل است كه مفسرى با توجه به شرايط تاريخى معين يا اطلاعاتى كه در زمينه خاصى به‌دست آورده قادر شده است كه به لوازمى غير بين ازمعناى لفظ دست پيدا كند كه ديگران به دليل فقدان آن معلومات يا به دليل عدم توجه به آن لوازم يا به رابطه تلازمى كه بين معناى لفظ و معناى ديگر وجود داشته نتوانسته‌اند به آن معنا دست يابند.

در اينجا پرسشى باقى مى‌ماند: در بسيارى از موارد ميان گوينده و شنونده يا متكلم و مخاطب تفاوت‌هايى وجود دارد كه موجب تفاوت ذهنى ميان آن دو، در نتيجه تفاوت فهم آن دو از متن مورد تعامل ميان آنها مى‌شود، نفاوت در زمان، تفاوت در فرهنگ و دانش، تفاوت در محيط اجتماعى و جغرافيايى زندگى، آيا در اين گونه موارد نيز مى‌توان گفت قواعد عقلائى مذكور در تفهيم و تفاهم جارى و سارى است؟

در پاسخ اين پرسش بايد گفت: زنجيره مراحل دلالت به نحوى كه در گذشته تبيين شد «دلالت تصورى» و «دلالت‌هاى سه‌گانه تصديقى» مبناى تعامل گفتارى در جوامع عقلائى است و تفاوت‌هاى مذكور مانع شكل‌گيرى دلالت‌هاى ياد شده نيست. براى توضيح بيشتر اين مطلب لازم است به ويژگى‌هاى بنيادين حاكم بر روابط گفتارى و نوشتارى بين انسان‌ها در جوامع عقلائى اشاره كنيم. اين ويژگى‌ها را در سه مجموعه مى‌توان خلاصه نمود:

ويژگى‌هاى حاكم بر روابط گفتارى و نوشتارى در جوامع عقلائى:

\* مجموعه اول: ويژگى حاكم بر كنش‌هاى همزمان گفتارى:

اين ويژگى را مى‌توان دردو اصل خلاصه نمود:

1) گويندگان داراى مقاصدى معين مى‌باشند كه آنها را با ابزار سخن و كلام طبق زنجيره دلالتى كه تبيين شدبه مخاطبان مى‌رسانند، و از شنوندگان پاسخ مناسبى دريافت مى‌كنند كه آنان را نسبت به رساندن آن مقاصد و معانى به شنوندگان مطمئن مى‌كند؛

2) در روابط تفهيم و تفاهم عقلائى، مخاطبان بر اين اصل متقاعد و مطمئنند كه مقاصد و معانى گويندگان را همان‌گونه كه گويندگان قصد مى‌كنند دريافت مى‌كنند؛ زيرا پاسخ‌