اسم الکتاب : اصول فقه نوين المؤلف : اراکی، محسن الجزء : 1 صفحة : 236
2) در آنجا
كه منشأ اشتراك لفظى اختلاط يا ادغام اقوام در يكديگر نباشد و واضع لفظ واحد براى
معانى متعدد، متعدد نباشد فوايد و اغراض خاصى براى اشتراك لفظى قابل تصوّر است كه
بالنتيجه نه تنها مرجوح نخواهد بود كه از نظر عقلايى راحج و مفيد نيز مىباشد.
مهمترين
فوايد و اغراضى كه ترتّب آنها بر اشتراك لفظى متصوّر است عبارتاند از:
1)
فايده سهولت و روانى: توضيح اينكه بسيار اتفاق مىافتد كه لفظى از نظر تركيب لفظى
و صوتى، روان و تلفظ آن آسان است، لذا عقلاء ترجيح مىدهند از اين لفظ در افاده
معانى متعددى بهره گرفته شود، و تحمل هزينه يا مؤونه استخدام قرينه در برابر فايده
روانى و آسانى لفظ، عقلايى و با صرفه است؛
2)
فايده آشنايى و انس: گاهى به دليل اينكه لفظى براى مردم آشنا و مأنوس است از آن
براى استفاده در حكايت از بيش از يك معنا استفاده مىشود، در اين فرض تحمل هزينه و
مؤونه استخدام قرينه در برابر بهره جستن از مأنوسيت و آشنا بودن لفظ براى اهل زبان
با صرفه و مفيد و معقول است؛
3)
فايده اجمال و ابهام: در برخى موارد، اجمال كلام، يا ابهام معناى مقصود و لو
بهطور نسبى- براى عقلاء مطلوب، بلكه لازم است. عقلاء- در برخى موارد- لازم
مىبينند به گونهاى سخن بگويند كه براى همه كس مفهوم نباشد يا در زمان تكلم مفهوم
نباشد، و در زمان مناسب مفهوم شود در اين گونه موارد به كار بستن لفظ مشترك اين
غرض را تحقق مىبخشد. و طبيعى است كه تحمل هزينه استخدام قرينه نه تنها به صرفه
است بلكه استخدام قرينه براى افاده معنا، علاوه بر خود لفظ، عين مطلوب است.
مورد
سوم: ضرورت اشتراك لفظى
نقل
شده است كه جمعى، به ضرورت اشتراك لفظى قائل شدهاند، و چنين استدلال كردهاند كه:
معانى و مقاصدى كه بشر نيازمند تفهيم آنها و حكايت از آنها و دلالت بر آنهاست
اسم الکتاب : اصول فقه نوين المؤلف : اراکی، محسن الجزء : 1 صفحة : 236