علم اصول: از علومى است كه درباره هل مركبه دليل بر حكم فقهى بحث مى‌كند، بنابر اين، درباره هل مركبه كيفى، بحث مى‌كند، نه كمّى؛ لذا روش كمّى در اين علم، كاربرد ندارد؛ مگر به طور عرضى و جانبى.

روش اصلى در اين علم، روش كيفى است كه از هر دو قسم اين روش (يعنى: هم استقراء و هم قياس) در اين علم، بهره برده مى‌شود.

در مباحثى نظير: حجّيت اجماع و سيره و تواتر و نيز مباحث علم اجمالى، شيوه استقرايى كاربرد دارد و در ساير مباحث از شيوه برهانى استفاده مى‌شود.

2. تقسيم‌بندى دوم علوم:

تقسيم‌بندى علوم به لحاظ منبع معرفتى مقدّمات يا به تعبيرى ديگر به لحاظ منبع ماده استدلال:

طبيعتاً در اين نوع تقسيم‌بندى نيز علوم بلاواسطه جايى ندارند و اين تقسيم‌بندى مخصوص علوم مع الواسطه است.

علوم به طور كلّى، به لحاظ نوع منبع معرفتى مقدّماتى كه در استدلال براى اثبات نتيجه و كشف مجهول به كار برده مى‌شود، به پنج دسته اصلى قابل تقسيم‌اند:

1) علوم حسّى عقلى: يعنى علومى كه مقدّمات آنها از حسّ و عقل گرفته شده است؛ نظير: علوم طبيعى؛

2) علوم عقلى محض‌: يعنى علومى كه منبع مقدّمات آنها منحصراً عقل است. رياضيات و فلسفه اولى از اين قبيل‌اند؛

3) علوم نقلى محض: يعنى علومى كه منبع مقدّمات آنها محضاً از نقل- نظير وحى يا منبع نقلى ديگر- برخاسته است و به اين دليل به آنها نقلى گفته مى‌شود كه مستند به نقل پيامبر از خداى متعال است يا نقل اهل خبره يا ديگران؛ علومى نظير: ادبياّت، حديث، تاريخ، آثار و علم انساب از اين دسته‌اند؛