\* اگر بگوييد دخالتى ندارد: با آنچه بالوجدان مشهود و معلوم است منافات دارد؛ زيرا در صورتى كه سامع علم به اعتبار و وضع لفظ براى معنا نداشته باشد؛ هيچ گونه ارتباط دلالى ميان لفظ و معنا برقرار نمى‌شود. اگر صد بار واضع نزد خود و بدون اطلاع كسى اعتبار وضع لفظى براى معنايى كند چه اثرى برآن بار مى‌شود؟ مسلّماً هيچ رابطه دلالتى بين لفظ و معنا به وجود نخواهد آمد؛

\* و اگر بگوييد دخالت دارد: معنايش اين است كه اعتبار الوضعٍ مقيدِ به علم سامع، منشأ رابطه دلالى بين لفظ و معناست كه اين نظر نيز با آنچه بالوجدان مشهود و معلوم است منافات دارد؛ زيرا بسيار روشن است كه رابطه دلالى لفظ و معنا هيچ گونه توقّفى بر علم و جهل ندارد؛ زيرا پس از پيدايش رابطه دلالى ميان لفظ و معنا، اين رابطه، تداوم دارد و مقيد به علم و جهل سامع يا سامعين نيست. مثلًا: اگر كسى در جمع كسانى كه هيچ گونه اطلاعى از زبان فارسى ندارند، اشعار حافظ بخواند، با آنكه سامعان، هيچ اطلاعى از معانى الفاظ ندارند مع ذلك، رابطه دلالتى كه ميان الفاظ آن اشعار با معانى مربوطه وجود داشته، به هيچ وجه مخدوش نمى‌شود.

اشكال سومى‌ كه بر مبناى محقّق اصفهانى وارد است اين است كه: اگر رابطه دلالت الفاظ بر معانى، ناشى از اعتبار وضع بود؛ لازمه آن: انتفاى اين رابطه به مجرّد اعتبار رفع آن است؛ در حالى كه با صرف اعتبار رفع، رابطه دلالى ميان لفظ و معنا، منتفى نمى‌گردد. مثلًا: لفظ «اسد» در زبان عربى، بر «حيوان مفترس» دلالت دارد. اگر اين دلالت، محضاً ناشى از اعتبار وضع بود؛ لازمه‌اش چنين بود كه هم اكنون، به محض اينكه ما اعتبار رفع آن كنيم؛ اين رابطه منتفى گردد. در حالى كه على رغم اعتبار رفع، دلالت اين لفظ بر معنايش ادامه دارد و اين دليل روشنى است بر اينكه رابطه لفظ با معنا، ناشى از محض اعتبار وضع نيست.

[2]: نظريه اعتبار وحدت لفظ و معنا:

محقّق علامه طباطبايى (رحمة الله عليه) اين نظريه را برگزيده‌اند.

معظّم له در اصول فلسفه چنين مى‌فرمايد: