أَبَرُّ النَّاسِ‌ بِأُمِّكَ‌ وَلَا نَرَاكَ تَأْكُلُ مَعَهَا قَالَ أَخَافُ أَنْ تَسْبِقَ يَدِي إِلَى مَا سَبَقَتْ عَيْنُهَا إِلَيْهِ فَأَكُونَ قَدْ عَقَقْتُهَا؛ «به امام سجاد† گفتند: تو از مردم نسبت به مادرت فرمانبردارتری [نیکوکارتری] ولی ما ندیدیم که با وی غذا بخوری. فرمود: مي‌ترسم دستم به لقمه‌اى برود كه چشم مادر به آن بوده و عاق او شوم».[1]

شستن دست پيش و پس از غذا

به سفارش رسول خداˆ، شستن دست‌ها قبل و بعد از غذا فقر و غم و اندوه را از انسان دور می‌کند و مایة سلامتی چشم می‌گردد.

رسول خداˆ: الْوُضُوءُ[2] قَبْلَ‌ الطَّعَامِ‌ يَنْفِي‌ الْفَقْرَ وَبَعْدَهُ يَنْفِي الْهَم‌[3] وَيُصِحُّ الْبَصَرَ؛ «شستن [دست‌ها] پیش از غذا، فقر را دور می‌کند و شستن [دست‌ها] پس از غذا، اندوه را می‌راند و چشم را سلامت می‌دهد».[4]

نیز به فرمایش امام صادق† این امر باعث دوری فقر و عمر طولانی می‌شود.

امام صادق†: اغْسِلُوا أَيْدِيَكُمْ‌ قَبْلَ‌ الطَّعَامِ وَبَعْدَهُ فَإِنَّهُ يَنْفِي الْفَقْرَ وَيَزِيدُ فِي الْعُمُر؛ «دست‌هایتان را پیش از غذا و پس از غذا بشویید؛ چرا که فقر را می‌برد و بر عمر می‌افزاید».[5]

[1]. مکارم الاخلاق، ص221.

[2]. واژة «وضو» به معنی تمیزی و پاکی است. و در این اینجا کنایه از شستن دست‌هاست. (بحار الانوار، ج63، ص363).

مؤید شستن دست‌ها، روایت هشام‌بن‌سالم است. هشام‌بن‌سالم از امام صادق†: قَالَ رَسُولُ اللَّهِˆ مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكْثُرَ خَيْرُ بَيْتِهِ فَلْيَتَوَضَّأْ عِنْدَ حُضُورِ طَعَامِهِ، وَمَنْ تَوَضَّأَ قَبْلَ الطَّعَامِ وَبَعْدَهُ عَاشَ فِي سَعَةٍ مِنْ رِزْقِهِ، وَعُوفِيَ مِنَ الْبَلَاءِ فِي جَسَدِهِ. قَالَ هِشَامُ بْنُ سَالِمٍ: قَالَ لِيَ الصَّادِقُ†: يَا هِشَامَ بْنَ سَالِمٍ، الْوُضُوءُ هَاهُنَا غَسْلُ‌ الْيَدِ قَبْلَ‌ الطَّعَامِ‌ وَبَعْدَهُ؛ «پیامبر خداˆ فرمود: هر کس از این خرسند می‌شود که خیر و برکتِ خانه‌اش بسیار باشد، در هنگام آورده شدن غذا وضو بسازد؛ و هر کس پیش و پس از غذا وضو بسازد، در گشایش روزی زندگی کند و از هر بلایی در تن خویش، برکنار باشد. هشام‌بن‌سالم گفت: امام صادق† به من فرمود: ای هشام‌بن‌سالم! مقصود از وضو در اینجا، شستن دست‌ها پیش و پس از غذاست» (الامالی (طوسی)، ص590، ح1225).

[3]. در برخی نسخ «الَلمَم» به معنای «نوعی دیوانگی» است. (بحار الانوار، ج63، ص363؛ الدعوات، ص145).

[4]. بحار الانوار، ج63، ص363.

[5]. المحاسن، ج2، ص425.