وام مى‌دهند با متقاضى وام شرط مى‌كنند كه قبل از درخواست وام، متقاضى وام بايد مبلغى را به عنوان سپرده به صندوق قرض الحسنه پرداخت كند و بعدا تقاضاى وام نمايد، متقاضى وام هم به اين شرط عمل مى‌كند و صندوق قرض الحسنه هم به او وام مى‌دهد. وقتى كه وام‌گيرنده تمامى اقساط وام را پرداخت مى‌كند صندوق قرض الحسنه مبلغ سپرده را به صاحبش بر مى‌گرداند. آيا وام گرفتن و وام دادن با شرط سپرده به صورت فوق الذكر ربا است يا ربا نيست؟

بسمه تعالى‌

- چنانچه در گذاشتن سپرده به صندوق شرط نشود كه صندوق بايد به متقاضى (سپرده‌گذار) وام بدهد به طورى كه اگر صندوق به او وام نداد سپرده‌گذار حقّ مطالبه براى خود قائل نباشد، عمل مزبور مانعى ندارد؛ و اگر در گذاشتن سپرده، شرط وام شود، قرض ربوى است و جايز نيست، و اللّه العالم.

1197

- در برخى صندوقهاى قرض الحسنه شرط مى‌شود كه براى اخذ وام بايد مبلغى به حساب واريز گردد، پس از گذشت مدتى وام چند برابر مبلغ پس‌انداز پرداخت مى‌شود. آيا اين شرط و شيوه وام چه صورت دارد؟

بسمه تعالى‌

- چنانچه سپرده‌گذار كه وام‌دهنده اول به صاحبان مؤسسه است شرط كند در وامش كه بعد از مدتى به من قرض بدهيد شرط نافذ نيست، و همچنين اگر صاحبان مؤسسه شرط كنند كه پول وام‌گيرنده تا پرداخت آخرين قسط وام در نزد آنها باقى بماند اين شرط نافذ نيست، و وام‌گيرنده كه مثلا دو برابر پولى كه به مؤسسه سپرده، وام دريافت مى‌كند نسبت به نصف وام دريافتى تهاتر قهرى است و فقط نصف آنچه گرفته قرض مى‌شود، و اللّه العالم.

1198

- كار مزد و اشتراط سپردن مبلغى به عنوان قرض الحسنه در قرض مشروع است؟

بسمه تعالى‌

- گرفتن مبلغ زيادى از قرض‌گيرنده بعنوان كارمزد جايز نيست و راه مشروع گرفتن زيادى اين است كه صاحبان صندوق چيزى كه ماليّت داشته باشد مثل دفترچه اقساط يا غير آن را تهيه كنند و هر يك از آن دفترچه‌ها يا غير آن را به متقاضى وام به مبلغى كه مى‌خواهند از او زيادى بگيرند، بفروشند، و در اين خريدوفروش شرط شود كه‌