النبى (ص) مرسلًا و لا عبرة بمسانيد ابن أبى ليلى فضلًا عن مراسيله.»[1]

دليل اصلى بر اين كه دويست حُلّه در شمار گونه‌هاى ديه جاى دارد، تنها اجماع و پذيرش همگانى و قطعى فقيهان شيعه است وگرنه چنين چيزى جز در صحيحه ابن ابى عمير از جميل و صحيحه ابن حجاج نيامده است. از سوى ديگر، جميل آن را از امام نقل نكرده و ابن حجاج نيز نه از امام كه از ابن ابى ليلا از پيامبر به صورت مرسل، روايت كرده است. بايد گفت كه روايتهاى داراى سند ابن ابى ليلا، اعتبارى ندارند، چه رسد به حديثهاى مرسل او.

در اين باره مى‌توان چنين گفت: در صحيحه جميل نام نبردن از امام (ع) بدان معنى نيست كه روايت از امام نيست؛ زيرا:

نخست آن كه: اين روايت مضمره است و نه موقوفه؛[2] زيرا اگر سند اين گونه بود كه:

«ابن ابى عمير گفته است كه جميل چنين گفت و يا از جميل نقل كرده است كه او گفت:

درباره ديه هزار دينار ...»، مى‌توانستيم آن را موقوفه به شمار آوريم، ولى سند اين روايت بدين گونه است: «ابن ابى عمير از جميل بن دراج چنين نقل كرده كه او درباره ديه گفته است: ديه هزار درهم و ...» ظاهر جمله «درباره ديه گفت» اين است كه اين، گفته جميل است، چنانكه گفته باشد (قال فى الدية:) و از اين روى روايت، مضمره خواهد بود؛ زيرا در روايتهاى مضمره تفاوتى ميان اين دو صورت نيست كه ضمير به گونه‌اى آشكار، چون «از او شنيدم يا به او گفتم»، و يا به صورتهاى پنهان، مانند «گفت:»، آمده باشد.

دوم آن كه: اگر با اين همه، بازهم مضمره بودن اين روايت را نپذيريم، بايد گفت:

جميل خود از ياران برجسته امام صادق (ع) و حاملان حديث او و از اصحاب اجماع بوده و داراى اصل روايى معروف و پذيرفته شده نزد همه عالمان است، چنانكه با مراجعه به كتابهاى رجال روشن مى‌شود و كسى كه كتاب روايى او را نقل كرده (ابن ابى عمير) روايتگر همين روايت، است و نيز خود اين مطلب كه ابن ابى عمير اين حديث مضمره را از او نقل كرده است، نمايانگر آنند كه اين روايت از امام معصوم (ع) بوده و بلكه از جمله روايتهايى است كه در اصل جميل، يا همان مجموعه روايتهاى او از امامان (ع) مى‌توان‌

[1] مباني تكلمة المنهاج، آيت الله خويى، ج 2/ 189.

[2][ مضمره روايتى است كه نام امام( ع) در آن به صورت ضمير آمده باشد و موقوفه حديثى را گويند كه ممكن است سندش در همان راوى متوقف مانده و از سخن امام( ع) نقل نشده باشد.]