گفتار ششم پيوند عضو پس از قصاص‌

مسأله پيوند عضوى كه به حكم قصاص قطع شده باشد، از ديرباز ميان فقها مورد بحث و اختلاف نظر بوده است. طرح مسأله بدين صورت بوده كه اگر كسى گوش ديگرى را قطع كند سپس گوش جانى را به قصاص قطع كنند، آنگاه يكى از آن دو، گوش بريده خود را دوباره پيوند بزند، آيا ديگرى حق دارد آن را براى بار دوم قطع كند يا چنين حقى ندارد؟ در تفسير روايتى كه در اين باره آمده است اختلاف وجود دارد، برخى آن را درباره مجنى عليه مى‌دانند و برخى ديگر درباره جانى. اين اختلاف در تفسير روايت، منشأ اختلاف آراء در مسأله مذكور شده است.

در كتاب مقنعه آمده است:

«اگر مردى نرمى گوش مرد ديگرى را بريد و گوش جانى را نيز به قصاص بريدند، سپس مجنى عليه گوش خود را معالجه كرده و قسمت بريده شده را دوباره پيوند زد، شخص قصاص شده حق دارد همان قسمت از گوش او را دوباره قطع كند تا به حالت قبل از قصاص برگردد. در هر يك از اعضا و جوارح كه مورد قصاص قرار گيرد و سپس معالجه شده و خوب شود، همين حكم جارى است و اختصاص به نرمى گوش ندارد.

حاكم مى‌بايست مهلت دهد تا شخص مجروح خود را معالجه كند و بهبود يابد، اگر با معالجه خوب شد؛ جانى را قصاص نكند ولى او را به پرداخت ارش محكوم كند، اما اگر شخص مجروح علاج نشد، جانى را به قصاص محكوم كند.»[1]

اين عبارت به صراحت مى‌رساند كه بعد از قصاص جانى، اگر مجنى عليه عضو

[1] سلسلة الينابيع الفقهية، ج 24، ص 54.