و روزه گرفتن عادت دهند، هر چند فقط قسمتى از روز را روزه بگيرند.

3- بلوغ پسر و دختر به سبب يكى از سه امر زير مشخص مى‌شود: 1- خروج منى، در خواب باشد يا بيدارى، 2- روييدن موى زبر و خشن بر عانه، يعنى زير شكم (بالاى عورت)، 3- تمام شدن پانزده سال قمرى براى پسر و تمام شدن نُه سال قمرى براى دختر.[1]

4- اگر پسر يا دختر در بلوغ خود شك كند، تا وقتى كه يقين به بلوغ خود پيدا نكرده، بايد بنا را بر عدم بلوغ بگذارد.

شرط دوم- عقل:

5- عقل نورى است روحانى كه معانى كليه را درك مى‌كند و داراى مراتب است، و عقلى كه از شرائط تكليف مى‌باشد به اين معنى است كه ظرفيّت درك كليّات شخص به قدرى باشد كه خود را مكلّف بداند و در مقابل تكليف احساس مسؤوليّت كند، پس ديوانه و أبلَهى كه از روى بَلاهت و قصور عقل واضحات را درك نمى‌كنند مكلّف نيستند.

6- اگر فردى دو حالت داشته باشد، يعنى گاهى ديوانه و گاهى عاقل باشد، در حال ديوانگى تكليف از او ساقط، و در حال عقل تكليف بر او ثابت است.

شرط سوم- قدرت:

7- شخصى كه عاجز از انجام دادن طاعتى مى‌باشد، نسبت به آن طاعت معذور و تكليف از او ساقط است. مانند حرمت هلاكت نفس، نسبت به كسى كه در غرقگاه آب واقع شده، و از نجات دادن خود عاجز مى‌باشد.

8- اگر مكلّف با دو تكليف مواجه شود، بطورى كه قادر نباشد هر دو تكليف را با هم انجام دهد، مثلًا وقت نماز واجبش تنگ شده و جان شخصى هم در معرض خطر باشد- به گونه‌اى كه اگر در آن وقت نماز بخواند آن شخص تلف مى‌شود و اگر آن شخص را نجات دهد نماز او قضاء مى‌شود- در اين موارد بايد تكليفى را كه اهمّيّت آن بيشتر است انجام دهد؛ پس بايد آن شخص را نجات دهد وبعد نمازش را قضا كند؛ ولى اگر دو تكليف مساوى باشند، مانند اينكه دو نفر مؤمن‌

[1] - سال قمرى از اول محرّم شروع مى‌شود و به آخر ذيحجّه ختم مى‌گردد؛ و چون از نظر قرآن و روايات ملاك در عبادات و تكاليف شرعيّه ماههاى قمرى است، لذا بلوغ شرعى كه اوّل تكليف است بر اساس سال قمرى تعيين گرديده است.