غبار روى آينه را بپوشاند، صورت انسان را درست نشان نمى‌دهد؛ اماّ اگر آينه پاك باشد، صورت انسان را خوب و شفاف نشان مى‌دهد، در آينه پاك، انسان تمام عيوب خود را مى‌بيند. «وَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ يُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ» استعداد مى‌خواهد، زحمت مى‌خواهد، تعلم مى‌خواهد و بعد كشفيات شروع مى‌شود. اگر انسان صفاى باطن داشته، استعداد عالى داشته باشد، وقتى قرآن را مطالعه كند، تفسير انسان نيز عوض مى‌شود. مى‌خواهم مطلبى را در اين‌جا بيان كنم تا صحبت ما از شكل خطابه بيرون شود؛ زيرا ما مى‌خواهيم درس بخوانيم و چيزى را بفهميم، خطابه نيست كه ما روى منبر برويم و هرچه بخواهيم بگوييم و مبالغه كنيم. مبالغه غير از يادگيرى است. مبالغه كار شاعران است. (دلم درياى خون شد) مگر دل تو چه‌قدر بزرگ است كه درياى خون شود! (دنيا را فداى سرت مى‌كنم) اما در عمل پنجا افغانى را هم از جيب خود بيرون نمى‌كنم، اين‌ها همه مبالغه است و مبالغه كار درستى نيست.

تفسير متعدد يك آيه‌

يك مطلب را مرحوم آقاى حكيم در حقايق الاصول، شرح كفاية الاصول (ج 1/ 95) نقل كرده است. ايشان ازمحقق نايينى مرحوم، كه استاد آقاى خويى و آقاى حكيم و بعضى از علماى ديگر بود. قبر نائينى مرحوم در نجف اشرف در صحن مطهر حضرت اميرالمؤمنين على عليه السلام است. من در آن‌جا زياد مى‌رفتم و گاهى هم نزد شيخ حسين حلّى درس خارج‌