را نيز شامل مى‌شود؛ ولى اگر مقصود از ايمان صرف اسلام نيست، بايد قبل از تعديل «صحابه»، بين «منافق» و «مؤمن» تفاوت قايل شد.

به شما خواننده دانا كه خود را از عناد و تقليد كور رها ساخته‌ايد، سفارش مى‌كنم، پيش از مرور ادله مخالف و موافق عدالت صحابه، لحظه‌اى درنگ كنيد و در ادعاى عدالت صحابه، دقت نماييد و بنگريد، آيا اين ادله معقول است يا باطل؟ زيرا خداوند به انسان عقل، وجدان و درك امور بديهى كه بى‌ترديد براى صحيح بودن آن يا بطلانش مراجعه به دليل ناپسند است، ارزانى كرده است.

درباره گفته‌هاى كسانى كه همه صحابه را عادل مى‌دانند، خوب تدبّر كنيد و آن را در ميزان عقل، شريعت و عرف بسنجيد و رابطه عقلى، شرعى يا عرفى ميان عدالت و رؤيت نبى صلّى اللّه عليه و اله را[1] در معناى حقيقى آن جويا شويد.

آيا فقط ديدار پيامبر صلّى اللّه عليه و اله اثرى فيزيكى، شيمايى يا روحى بر تقوا، عدالت و تدين شخص مى‌گذارد؟ درحالى‌كه پست‌ترين مشركان، پيامبر صلّى اللّه عليه و اله را مى‌ديدند و با ايشان سخن مى‌گفتند؛ در برابر، پيامبر صلّى اللّه عليه و اله نيز آنان را در بزرگى و بلوغشان ديد و با آن‌ها سخن مى‌گفتند!

چه ملازمه‌اى بين هدايت و پذيرش آن اشخاص وجود دارد؟ زيرا خداوند مى‌فرمايد:

وَ أَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْناهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمى‌ عَلَى الْهُدى‌ فَأَخَذَتْهُمْ صاعِقَةُ الْعَذابِ الْهُونِ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ‌؛[2]

ما قوم ثمود را هدايت كرديم؛ سپس آنان گمراهى را بر هدايت ترجيح دادند.

و نيز مى‌فرمايد:

وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْناهُ آياتِنا فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطانُ فَكانَ مِنَ‌

[1] . ديدن پيامبر صلّى اللّه عليه و اله شخصى را و ديدن شخصى پيامبر صلّى اللّه عليه و اله را.

[2] . فصلت، آيه 17.