اگر
اهل آباديها إيمان مىآوردند و تقوى مى داشتند بر آنان بركاتى را از آسمان و زمين
مىگشاديم، لكن آنان (رسولان ما را) تكذيب كردند، پس آنان را بسزاى عملشان
رسانيديم. إيمان و تقوى سبب مقدارى از بركتها و نعمتهاى ثابت زمينى و آسمانى است[1]
و تكذيب و كفر (و حتى فسق و فجور) سبب گرفتارى بعضى از درد سرهايى مىشود.
و
بالجمله سرنوشت ما تا حدود زيادى در گرو أعمال و أقوال و جهان بينى و ايدهلوژى
خود ما است. و قسمتى از بركت ها به إيمان و تقوى ارتباط مىگيرد و قسمتى از بلاها
به كفر و فسق آدمى منتسب است. و قسمت ديگر به كوشش و تلاش إنسانها، و لذا زندگانى
مادى كفار، در عصر حاضر از زندگانى مادى مؤمنين تا حدودى بهتر است.
چنانچه
قسمت ديگر از بركتهاى مادى به تلاش و كوشش ما در علوم تجربى و فهميدن رازهاى
گنجهاى سر بسته طبيعت است كه خداوند آنها را براى ما آماده ساخته و كليد آن را در
علم و تجربه بر اساس قانون كلى سببيت قرار داده. جنگها و خسارتهاى وحشتناك آن از
اثر كفر و تكبر و طغيان بندگانى مى باشند كه در علوم تجربى بسيار موفق بوده اند و
اهل إيمان و تقوى كه از فسق بدور اند از خيلى بلاها بدور هستند مثلًا امروز اكثر
مبتلايان به مرض ايدز (چيزى در حدود 15 ميليون) از ميان مردم بى دين و بى تقوى
است، رقم معتادان در امريكا وحشتناك است زندانيان كشور امريكاى شمالى احتمالًا
برابر زندانيان همهى قارهى اروپا واسيا باشد كه گفتهاند. محيط زيست اين دسته
آلودگى بيشتر فحشا را دارد و نيز محيط
[1] - يعنى آيه موجبه جزئيه است و كلمه بركات نكره آمده
است و قسمت ديگر بركات به سعى و تلاش آدمى مربوط است.