گفتن «الصلاة خير من النوم» در اذان صبح‌

آيا گفتن عبارت «الصلاة خيرٌ من النوم» كه از آن با عنوان «تثويب» ياد مى‌شود، در اذان نماز صبح در روزگار پيامبر صلى الله عليه و آله سابقه داشته است؟

در پاسخ بايد گفت: هر چند شمارى از روايات اهل سنّت، آن را آموزش پيامبر صلى الله عليه و آله و برخى ديگر، آن را اقدام بلال دانسته‌اند كه به تأييد پيامبر صلى الله عليه و آله رسيده و از اجزاى اذان گرديده است، ليكن هيچ يك از روايات مورد اشاره، از سند صحيح و قابل اعتمادى برخوردار نيستند تا بتوانند اثبات كنند كه اين عبارت، جزء اذان دوران پيامبر صلى الله عليه و آله بوده است.[1]

در مقابل، شمارى از احاديث اهل بيت عليهم السلام، گوياى آن اند كه اين جمله پس از پيامبر صلى الله عليه و آله به اذان افزوده شده است. همسو با اين روايات، برخى روايات اهل سنّت نيز بندِ ياد شده را به دستور و يا تأييد خليفه دوم، مستند كرده‌اند. از جمله، دارقُطْنى در كتاب سنن خود با دو سند، چنين نقل كرده است:

عن ابن عمر، عن عمر أنّه قال لموذّنه: إذا بلغت «حىّ على الفلاح» فى الفجر، فقل: الصلاة خير من النوم، الصلاة خير من النوم.[2]

ابن عمر نقل مى‌كند كه عمر به مؤذّن خود گفت: در اذان صبح، هر گاه به «حىَّ على الفلاح» رسيدى، بگو: «الصلاة خير من النوم، الصلاة خير من النوم».

در الموطّأ مالك نيز آمده است:

إنّ المؤذّن جاء إلى عمر بن الخطّاب يؤذنه لصلاة الصبح فوجده‌

[1]. ر. ك: دانش‌نامه قرآن و حديث: ج 2 ص 366( پژوهشى در باره بندهاى اذان).

[2]. سنن الدارقطنى: ج 1 ص 243.